صبح (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صُبْح (به ضم صاد و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای اول روز یا
فجر؛ همچنین
اِصباح (به کسر الف) به معنای
صبح است.
اَصباح (به فتح الف) جمع
صبح است.
صُبْح به عقیده
راغب اصفهانی صبح و
صباح هر دو اول روز و وقت پیدا شدن سرخی آفتاب در
افق است.
ولی در
اقرب الموارد صباح را اول روز و
صبح را فجر یا اول روز گفته است.
در
قاموس المحیط نیز دو احتمال میدهد.
در
الصحاح فقط فجر گفته است.
به نظر میآید قول دوم درستتر باشد تا
صبح و
صباح مترادف نباشند.
•
(اِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ اَ لَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیبٍ) (...موعد آنها
صبح است؛ آيا
صبح نزديك نيست؟!)
•
(وَ الصُّبْحِ اِذا اَسْفَرَ) «
قسم به
صبح آنگاه که آشکار شود.»
•
(وَ الصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ) «سوگند به
صبح آنگاه که وسعت گیرد.»
•
(فَاِذا نَزَلَ بِساحَتِهِمْ فَساءَ صَباحُ الْمُنْذَرِینَ) «چون
عذاب به ساحت و محیطشان نازل گردد روز انذار شدگان ناگوار خواهد بود.»
اِصباح به کسر اول، مصدر است به معنی
صبح نیز آمده است.
(فالِقُ الْاِصْباحِ وَ جَعَلَ اللَّیْلَ سَکَناً) «شکافنده
صبح است و
شب را محل سکون و
آرامش قرار داد.»
اِصباح در آیه به معنی
صبح است. بعضی آن را
اَصباح به فتح اول خواندهاند که جمع
صبح است.
مُصبِح اسم فاعل بوده، یعنی آنکه وارد وقت
صبح میشود.
(فَاَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَةُ مُصْبِحِینَ) «آنگاه که وارد
صبح میشدند صیحه آنها را گرفت.»
این لفظ (
صباح) در قرآن فقط یک بار آمده و
اِصباح در قرآن یک بار آمده است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صبح»، ج۴، ص۱۰۴.