صاعقه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صاعقه: (أَنْذَرْتُكُمْ صاعِقَةً) مفسران و ارباب
لغت براى «
صاعقه» دو معنا ذكر كرده‌اند: معناى عام، و خاص:
«صاعقه» عام به معناى هر چيزى است كه
انسان را هلاک مى‌كند
و به گفته «
مجمع البیان»: «أَلْمُهْلِكَةُ مِنْ كُلِّ شَىْ‌ءٍ.»
معناى خاص، جرقه عظيم آتشينى است كه از آسمان فرود مى‌آيد، و هر چيزى را كه در مسير آن قرار گيرد مى‌سوزاند كه شرح آن را در تفسير همين آيات بيان كرديم (اين جرقه بزرگ از مبادله الكتريسته ميان ابر و زمين حاصل مى‌شود). بنابر اين اگر «
صاعقه» به معناى اول باشد، هيچ منافاتى با تندباد ندارد. «
راغب» در «
مفردات» مى‌گويد: بعضى گفته‌اند كه «
صاعقه» سه گونه است:
صاعقه به معناى مرگ، به معناى عذاب و به معناى آتش است.
(فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِّثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَ ثَمُودَ) (اگر آنها روى‌گردان شوند، بگو: «من شما را ازصاعقه‌اى همانند
صاعقه عاد و
ثمود بيم مى‌دهم!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان مى‌گويد: كلمه
صاعقه به معناى هلاک كننده از هر چيز است. راغب از بعضى از اهل
لغت نقل كرده كه گفته‌اند:
صاعقه سه جور معنا مى‌دهد: يكى مرگ كه در جمله
(فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ) و جمله
(فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ) به اين معنا است. دوم عذاب كه در آيه
(أَنْذَرْتُكُمْ صاعِقَةً مِثْلَ صاعِقَةِ عادٍ وَ ثَمُودَ) به اين معنا آمده. سوم آتش كه در آيه
(وَ يُرْسِلُ الصَّواعِقَ فَيُصِيبُ بِها مَنْ يَشاءُ) به اين معنا آمده است.
ليكن آن‌چه را كه راغب معناى كلمه
صاعقه دانسته، معناى آن نيست، بلكه آثارى است از معناى آن، چون معناى
صاعقه صداى بسيار شديدى است كه در فضا بپيچد و به دنبالش يا آتش باشد، يا مرگ، و يا عذاب. پس
صاعقه يک چيز است، و آن سه معنا از آثار آن است. و بنابر آن‌چه گذشت
صاعقه بر دو عذابى كه بر عاد و ثمود نازل شد منطبق مى‌شود، چون يكى از آن دو باد سخت بود و ديگرى صداى بلند. و اگر فرمود:
(أنذرتكم) شما را انذار كردم با اينكه بايد مى‌فرمود: شما را انذار مى‌كنم، براى اين است كه حتمى بودن آن عذاب را برساند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «صاعقه»، ص۳۲۸.
