شیطان و آرزوها (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیطان با وسوسه و وعده‌های
دروغ در
آروزهای عده‌ای از انسان‌ها تأثیرگذار است. در این مقاله
آیات مرتبط با
شیطان و آرزوها معرفی می‌شوند.
شیطان در آرزوهای انسان تأثیرگذار است.
تغيير
دین خدا، بر اثر آرزوهاى القا شده از سوى
شیطان:
«... و لأمنّينّهم و لأمرنّهم فليبتّكنّ ءاذان الأنعم و لأمرنّهم فليغيّرنّ خلق اللَّه ...؛
... و به آرزوها سرگرم مي‌سازم و به آنها دستور مي‌دهم كه (اعمال خرافي انجام دهند و) گوش چهارپايان را بشكافند و آفرينش (پاك) خدائي را تغيير دهند، (فطرت توحيد را به شرك بيالايند) ....»
امام باقر علیه‌السلام «خلق‌اللَّه» را دين معنا كرده است.
تغيير در
آفرینش طبيعى
موجودات با انگيزه‌هاى خرافى، از آثار آرزوهاى القا شده به وسيله
شيطان:
... و لأمنّينّهم و لأمرنّهم فليبتّكنّ ءاذان الأنعم و لأمرنّهم فليغيّرنّ خلق اللَّه و من يتخذ الشيطان ولياً فقد خسر خسراناً مبيناً؛
... و به آرزوها سرگرم مي‌سازم و به آنها دستور مي‌دهم كه (اعمال خرافي انجام دهند و) گوش چهارپايان را بشكافند و آفرينش (پاك) خدائي را تغيير دهند، (فطرت توحيد را به شرك بيالايند) و آنها كه
شيطان را به جاي خدا ولي خود برگزينند زيان آشكاري كرده اند.»
از تقديم جمله «لأمنّينّهم» (در آنها آرزو القا مى‌كنم)، بر «لأمرنّهم» (به آنها دستور مى‌دهم)، مى‌توان استفاده كرد كه
شيطان، ابتدا انسان را به آرزوهاى توخالى وا مى‌دارد؛ سپس اوامر خويش را جهت تغيير ناروا در آفرينش القا مى‌كند.
وعده‌های دروغين
شيطان، زمينه برانگيختن آرزوهاى
پوچ در
انسان:
«يعدهم و يمنّيهم و ما يعدهم الشيطن إلّاغرورا؛
شيطان به آنها وعده‌ها(ي دروغين) ميدهد و به آرزوها سرگرم ميسازد و جز
فریب و
نیرنگ به آنها وعده نمي‌دهد.»
آرزوهاى
انبیا (در
هدایت مردم)، مورد
عناد و
دشمنی شيطان:
«و ما أرسلنا من قبلك من رسول و لا نبىّ إلّاإذا تمنّى ألقى الشيطن فى أمنيّته ...؛
ما هيچ رسول و پيامبري را پيش از تو نفرستاديم مگر اينكه هر گاه آرزو مي‌كرد (و طرحي براي پيش برد اهداف الهي خود مي‌ريخت)
شيطان القائاتي در آن مي‌كرد، اما خداوند القائات
شيطان را از ميان مي‌برد....»
«القى الشيطان فى امنيته» به اين معنا است كه انبيا، آرزوى روى آوردن مردم را به دين دارند و
شيطان با
وسوسه، مردم را از آن باز مى‌دارد.
گزينش گروهى از مردم از سوى
شيطان و
اسیر آرزوهاى پوچ كردن آنها:
«... و قال لاتخذنّ من عبادك نصيبا مفروضا• و لأضلّنّهم و لأمنّينّهم ... و من يتّخذ الشيطن وليّا من دون اللَّه فقد خسر خسرانا مبينا؛
... و او گفته است كه از بندگان تو سهم معيني خواهم گرفت.و آنها را گمراه ميكنم و به آرزوها سرگرم مي‌سازم... و آنها كه
شيطان را به جاي خدا ولي خود برگزينند زيان آشكاري كرده اند.»
به
اعتقاد امام خمینی کفر و
شیطان یعنی
اعتقاد به اینکه او در برابر ظهور رب‌ّالارباب ظاهر است، پس ظهور همان وجه نورانی است انسان مادامی که به ماسوی الله توجه دارد و آن را اصیل می‌شمارد و از خدا رویگردان است در حجاب ظلمانی
شیطانی و کفر قرار دارد از این روی هرآنچه انسان را از حق بازدارد و او را غافل کند
شیطان است.
امام خمینی
معتقد است
شیطان امری واقعی است و
تجرد مثالی ظلمانی دارد نه تجرد عقلانی نورانی. از این رو حقیقت
شیطان و
ابلیس از همان جهل کل و وهم کل در عالم هستی می‌داند که به حسب فطرت، مایل به شر و فساد و دعوت‌کننده به اخلاط، افتراء و کذب است و سایر
شیاطین از مظاهر آن
شیطان بزرگ محسوب می‌شوند.
ایشان
شیطان را مظهر اسم
مضلّ می‌داند که مرتبه آن پایین‌تر از ملائکه است و جوهری
شیطانی دارد و اسم آن
عزرائیل است.
حکمت آفرینش
شیطان تمایز بین بندگان مخلص و غیر مخلص و رساندن آنها به کمال شایسته خود است و این خود رحمتی از جانب حق‌تعالی است.
امام خمینی در آثار اخلاقی خود به راه‌های مختلف نفوذ
شیطان اشاره کرده و تاکید بر شناخت راه‌های نفوذ
شیطان را از آن دو می‌داند که انسان، با عدم آگاهی از
شیطان و نقشه‌های او، در دام وی می‌افتد و از سعادت ابدی محروم می‌شود.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۱، ص۲۶۱، برگرفته از مقاله «شیطان و آرزوها» •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
