شیخ‌علی تبتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تبّتی، شیخ علی، ملقب به فاضل، از اصحاب
حکمت و
فلسفه در
سده سیزدهم می‌باشد.
شاگرد حاج
ملا هادی سبزواری و بسیار مورد توجه وی بوده، چنانکه او
تبّتی را فرزند معنوی خود می‌خوانده است.
به گفته سبزواری، در
تبّت ــ که ظاهراً مراد
تبّت صغیر یا
بلتستان در شمال غربی
هند و از توابع
کشمیر باشد ــ به دنیا آمده است.
سال تولد وی معلوم نیست.
در
مشهد سال‌های متوالی در درس حاج ملا هادی سبزواری حاضر می‌شد و شاید درس وی در
سبزوار و نیز درس معقول استادان دیگر را هم دیده باشد،
، زیرا در آن روزگار طلاب بسیاری از هند و دیگر بلاد اسلامی برای تلمذ در محضر حکیم در سبزوار به سر می‌برده‌اند.
از پایان زندگی وی اطلاعی نیست.
او را فاضل و بهره‌مند از
دانش‌های عقلی و
نقلی عصر خود دانسته‌اند.
تبّتی مدتی از علوم عقلی به دانش‌های نقلی روی آورده، و این امر موجب رنجش حکیم سبزواری از وی شده است، به طوری که نامه‌های او را بی پاسخ گذاشته است؛
اما پس از چندین نامه‌ای که به حکیم نوشته و درخواست پاسخ کرده، حکیم رساله‌ای در پاسخ به پرسش‌های وی نوشته است.
پرسش‌های
تبّتی، در باره
عالم مثال است، و چنان برمی آید که او در‌باره آن‌ها با معاصران خود گفتگو کرده و چون به نتیجه نرسیده، برای حل آن‌ها از استاد کمک خواسته است.
از چگونگی طرح پرسش‌ها برمی آید که
تبّتی اطلاع کافی از
حکمت صدرایی داشته و در تقریر مباحث مسلط بوده است.
پاسخ سبزواری نیز که در آن ستایش بسیار از
تبّتی شده مشتمل بر کامل‌ترین مباحث در‌باره
صور عقلیه کلّیه و
مُثُل افلاطونی است.
(۱) جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
(۲) هادی بن مهدی سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
(۳) ژوزف آرتور گوبینو، مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی، ترجمه م ف، (بی جا، بی تا).
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «شیخ‌علی تبتی»، شماره۳۲۱۲.
