شیخ محمدرضا شیرازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیخ محمدرضا شیرازی، از علمای سیاستمدار و
مجاهد ایران در
قرن چهاردهم هجری بود.
وی
فرزند میرزا محمدتقی شیرازی، معروف به میرزای دوم یا میرزای کوچک بود. از دوران جوانی و تحصیلات او اطلاعی در دست نیست، اما ظاهراً وی نزد علمای برجسته
عتبات درس خواند و به مقام
اجتهاد رسید.
در
ذیحجه ۱۳۳۲ ق پس از آنکه
متفقین به
دولت عثمانی اعلام
جنگ دادند و نیروهای انگلیسی بندر نفتی فاو را در جنوب
عراق اشغال کردند،مراجع و علمای
شیعه عراق از جمله
میرزا محمدتقی شیرازی برای بیرون راندن قوای انگلیسی از آن
کشور،
فتوای جهاد صادر کردند. شیخ محمدرضا به امر
پدر برای پیوستن به سید مهدی حیدری رهسپار
کاظمین شد.
شیخ محمدرضا یاور و مشاور پدرش بود. او در
قیام اسلامی و
ضد انگلیسی مردم
نجف در ۱۳۳۶ ق با انقلابیون فعالانه همکاری داشت، علاوه بر آن وی از بنیانگذاران «جمعیت نهضت اسلامی» در کربلا بود که آن را در ۱۳۳۷ ق بنیان گذارد علما و روحانیونی چون سید
هبه الدین شهرستانی،
سیدحسین قزوینی، سیدعبدالوهاب وهاب، شیخ ابوالمحاسن حائری و … به عضویت آن درآمدند. این جمعیت، یک سازمان سیاسی ـ اسلامی‌زیرزمینی بود که بر ضد حضور سیاسی نظامی‌انگلیسی‌ها در عراق فعالیت می‌کرد. شیخ محمدرضا همچنین از مخالفان سرسخت قرارداد ننگین وثوق الدوله با انگلستان بود.
در ۱۳۷۷ ق میرزا محمدتقی شیرازی به طرح مسئله
استقلال عراق و مقاومت در برابر اشغال
انگلیس در عرصه عربی و بین المللی پرداخت، شیخ محمدرضا نیز نامه‌ای به
ولیعهد حجاز امیرعلی بن الحسین فرستاد و خواستار حمایت وی از تقاضای مردم عراق مبنی بر استقلال طلبی و طرح خواسته مردم در کنفرانس
صلح جهانی، جامعه ملل، رسانه‌های آزاد و دولت‌های طرفدار
دموکراسی گردید.
در ۱۳۳۸ ق/ ۱۹۲۰ که بار دیگر قیام ضد انگلیسی مردم عراق آغاز شد. در ایام مبعث آن
سال، سیدعلوان
یاسری از شخصیت‌های سرشناس عراق با حضور گروهی از رؤسای
عشایر و رجال دینی و شیخ محمدرضا شیرازی در منزل خود درباره مبارزه مسلحانه بر ضد انگلیس تشکیل جلسه داد. اگرچه شروع مبارزه مسلحانه منوط به‌ایجاد مقدمات آن شد، اما در مورد سه موضوع توافق حاصل گردید: ۱- حمایت از «جمعیت اسلامی» به ریاست شیخ محمدرضا در
کربلا و تأسیس شعبه‌های آن در همه شهرهای عراق؛ ۲- توزیع منشوری به امضای میرزای شیرازی مبنی بر وحدت کلمه و یاری رساندن به یکدیگر در امور مهم؛ ۳- قرار دادن
روز جمعه به عنوان روز مردم عراق که ضمن
تعطیل تجارت و کسب، در اماکن عمومی‌سخنرانی و خطابه‌ایراد شود و خطبا بر فراز منابر از انگلیس بیزاری جسته تا جوش و خروش به
انقلاب در مردم به وجود آید.
همچنین شیخ محمدرضا به همراه پدرش، طی فتوای مشترکی بر ضد کفار انگلیسی اعلام
جهاد کردند. در این
فتوا آمده بود: «بر کسی پوشیده نیست که اوضاع مسلمانان امروز، به آن چنان مرحله سخت و دشواری رسیده است که علما و بزرگان نمی‌توانند در مقابل آن سکوت نمایند. همانطور که برای عشایر هیچ راهی جز بذل جان و مال در این
نهضت دینی و
حرکت اسلامی‌نمانده است. امروز بر همه مسلمانان، ادای فریضه دفاع از حوزه دین مبین و
اماکن مقدسه، از لوث وجود کفار و حفاظت از نوامیس مطهر خودشان در مقابل تعدی و تجاوزات کافران، و اقدام به
نصیحت،
بسیج، ترغیب و هشدار،
واجب است». شیخ محمدرضا با راهنمایی‌های پدرش، نامه‌ای به نام خود و نامه‌های دیگری را به نام پدرش به مناطق
فرات فرستاد و از
مسلمانان خواست تا به ادای
فریضه دفاع اقدام کنند.
همچنین وی چندین تظاهرات عظیم علیه اشغال ترتیب داد که مهمترین آنها در ۴
شوال ۱۳۳۸ ق در دو صحن
امام حسین (علیه‌السّلام) ، و
حضرت عباس (علیه‌السّلام) برگزار شد. پس از آنکه نیروهای اشغالگر شهر کربلا را محاصره کردند، شیخ محمدرضا را به عنوان یکی از عوامل مؤثر قیام مردم عراق همراه با یازده تن از روحانیون و شخصیت‌های سیاسی دیگر بازداشت و به جزیره هنگام
تبعید کردند. اما شیخ محمدرضا از تبعیدگاه خود با تعدادی از رؤسای عشایر و سرشناسان شهرها از طریق نامه در ارتباط بود که‌این نامه‌ها متضمن برنامه‌های مقاومت ضد انگلیسی او بود.
شیخ محمدرضا شیرازی در ۱۳۷۵ ق درگذشت.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «شیخ محمدرضا شیرازی».
