شیخ محمد سلطان المتکلمین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سلطان المتکلمین،
شیخ محمد واعظ و روحانی
انقلاب ایران در
قرن سیزدهم و چهاردهم هجری بود.
وی
فرزند ملااسماعیل
کجوری و از اهالی
مازندران بود. پس از طی مراحل حوزوی به
وعظ و
خطابه روی آورد و سخنوری برجسته گردید. در جریان
جنبش مشروطه، او برجسته ترین واعظ
تهران بود که آشکارا از سیاست‌های مستبدانه عین الدوله انتقاد می کرد و از اینرو دستگیر شد.
منبر شورانگیزی در جریان
شهادت سیدعبدالحمید در تواریخ معتبر مشروطه آمده است.
وی در سال های نخست
مشروطیت، سخنگوی مراجع و علمای مشروطه خواه
عتبات و تهران بود و نقطه نظرات آنان را نسبت به ارکان مشروطه و وظایف مردم نسبت به نظام مشروطه و بالعکس در منابر خود بیان می کرد. در یکی از نامه‌های
آخوند خراسانی به وی آمده است: «مساعی جمیله و بیانات سحریه منبریه جنابعالی در اعلاء کلمه حقه اسلامیه و تقویت معدلت خواهان و قلع مواد ظلم و استبداد و اشاعه عدل و داد، متواتراً مسموع و دوام توفیق آن جناب را درخواست نموده . در این موقع که بحمدالله تعالی و حسن تأییده کلیه امور بر وفق مرام و نتیجه اقدامات و زحمات حاصل گردید، مخصوصاً
مزاحمت می نمایم که تمام اوقات،خصوص ایام و لیالی متبرکه
شعبان و
رمضان به عموم
ملت بفهماند که غرض ما از این همه
زحمت، ترفیه حال
رعیت و رفع
ظلم از آنان و اعانه مظلوم و اغاثه ملهوف و اجرا احکام الهیه عزاسمه و حفظ و وقایه بلاد
اسلام از تطاول
کفار و
امر به معروف و نهی از منکر و غیرها از قوانین اسلامیه نافعه للقوم بوده است، واضح است وزراء مسئول و
وکلا منتخب، کمال مساعدت از جنابعالی فرموده، عموم اهالی ایران، خصوصاً قاطبین طهران، امتثال وامر شریفه خواهند نمود…».
ناظم الاسلام کرمانی در شرح خدمات وی می نویسد: «… از زمانی که عزی الیه داخل در حوزه مشروطیت شده الی کنون، منافی مشروطیت چیزی از ایشان مشاهده نشده تا این
زمان که سال ۱۳۲۸ (ق) می باشد صحیح و سالم و با نهایت
شرف و
افتخار و
احترام باقی مانده است، نه مطالبه
اجر زحماتش نمود و نه
ریاست را به خود جلب کرد و نه اسباب چینی برای
وکالت پارلمان کرد… این واعظ محترم در این ایام هم که قلوب عموم از اوضاع حالیه متنفر گردیده ، به زبان پند و موعظه و آن نطق کذایی خود به مردم می‌رسانند که بدی و
خباثت بعضی، باعث بدی مقصود نمی شود».
او سال ها در تهران، مشهد و سایر شهرها منبر می رفت و علاوه بر آن به نویسندگی نیز اشتغال داشت . از آثار او می توان از: زبده المآثر فی ترجمه الحاج ملاباقر؛ تاریخ ام المصائب، بشارات الامه؛ ترجمه موسی المبرقع و اساس السیاسه فی تأسیس الریاسه نام برد.
وی در ۱۳۱۴ در هشتاد و چند سالگی در تهران درگذشت.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «شیخ محمد سلطان المتکلمین».
