• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شیخ محمد بلوکانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


شیخ محمد بُلوکانی یا بالاخانی، از مشایخ مبارز قفقاز در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری/ نوزدهم و بیستم میلادی می‌باشد.


از زندگی و فعالیت های سیاسی نظامی او در دوران حکومت تزاری اطلاعی در دست نیست، اما احتمال دارد که قیام ۱۸۷۷ در چچن و داغستان به دست او صورت گرفته باشد. به هر روی پس از آن که بلشویک ها به کمک نیروهای شیخ اوزون حاجی قوای ژنرال دنیکین را از قفقاز بیرون راندند،‌در مقام معارضه با کوه نشینان قفقاز برآمدند و حکومت دینی «امارت قفقاز شمالی» به ریاست شیخ اوزون حاجی را منحل کردند.

کوه نشینان مبارز قفقاز پس از مشاهده خدعه و خیانت متحدان پیشین خود بی‌درنگ در صدد مقابله با‌ آنها برآمدند و مرگ شیخ اوزون حاجی در مارس ۱۹۲۰ نیز وقفه‌ای در آمادگی رزمی کوشه نشینان ایجاد نکرد.
در اوت آن سال آنها به تجمع نیروهای خودی پرداختند. در یک گردهمایی که به دعوت شیخ نجم الدین گوتسویی برگزار شد، نمایندگانی از رهبران قومی گرجی و نیز گروهی از ناسیونالیست‌های داغستان که در گرجستان پناه گرفته بودند، حضور داشتند. قیام با شعار «آزادی ملی و حکومت شریعت» در ایالات جنوبی داغستان که مجاور مرزهای گرجستان بود آغاز شد و نیروهای بلشویک نیز در شمال و شرق دغستان موضع گرفتند. شورش مردمی به سرعت گسترش یافت و ارتش سرخ و میلیشیاها و گروه‌های پارتیزان سرخ را ناگزیر کرد که در پادگان های خوانزاق، بوتلیخ و گونیب پناه گیرند.
فرماندهی عالی این جنبش توده ای و نظامی را شیخ محمد بلوکانی، از بزرگان مشایخ نقشبندیه، عهده دار بود که به خاطرخلوص و استحکام عقاید دینی خود، نفوذ عمیق و گسترده ای در میان مردم داشت. عملیات جنگی از جانب کوه نشینان مبارز آغاز شد و با موفقیت های چشمگیر همراه بود. به محض رسیدن فراوان به مقابله آنان شافت. شمار کوه نشینان بالغ بر سه هزار و چهرصد نفر بود و شیخ محمد بلوکانی فرماندهی ششصد نفر پیاده و صد سوار را در آراکان داشت. کوه نشینان به فرماندهی شیخ محمد بلوکانی و شیخ جمال، از گذرگاه ها و صخره هایی که میان دشمن و دهکده گرگبیل واقع بود بر دشمن یورش می بردند. این نبرد نزدیک به سه هفته به طول انجامید.

سرانجام در ۲۶ ژانویه ۱۹۲۱ گرگبیل سقوط کرد و کوه‌نشینان به آراکان عقب‌نشینی کرد. شیخ محمد بلوکانی در همین نبرد که در ۱۳۰۱ ش / ۱۹۲۲ روی داد به شهادت رسید. بر مدفن او مزاری ساخته شده که از آن زمان تاکنون زیارتگاه مردم است. با وجود آن برخی شخصیت‌های مبارز مسلمان در زمان گورباچف اعاده حیثیت شدند اما او و دیگر رهبران مبارز طریقت نقشبندیه در سال های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ همچنان مورد خشم و کین دستگاه تبلیغاتی شوروی قرار دارند و از آن ها با عنوان «آشوبگران و خرابکاران سیاسی» یاد می شود.
[۱] براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۷.
[۲] براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۵۲.
[۳] براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۶۱.
[۴] براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۶۹.
[۵] براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۷۸.
[۶] براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۲۵۶.
[۷] طهوری، مهدی و جمشیدی، فریده، سلحشوران داغستان (روایتی از زندگی شیخ شامل داغستانی)، ص۱۷.


۱. ↑ براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۷.
۲. ↑ براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۵۲.
۳. ↑ براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۶۱.
۴. ↑ براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۶۹.
۵. ↑ براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۱۷۸.
۶. ↑ براسکاپ، مری بنیسکن، مترجم غلامرضا تهامی، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز، ص۲۵۶.
۷. ↑ طهوری، مهدی و جمشیدی، فریده، سلحشوران داغستان (روایتی از زندگی شیخ شامل داغستانی)، ص۱۷.


دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «شیخ محمد بلوکانی».    


رده‌های این صفحه : تراجم | درگذشتگان سده 14 (قمری) | علمای اهل سنت | علمای قرن چهاردهم | علمای قرن سیزدهم | علمای قفقاز | علمای مجاهد
جعبه ابزار