شیخ علی‌نقی فارسی اصطهباناتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیخ علی‌نقی فارسی اصطهباناتی، عارف سالک، از مشایخ نامدار
تصوف در قرون یازدهم و دوازدهم هجری بوده است.
از تاریخ تولد و خاندان پدری و مادری او آگاهی در دست نیست. نام دقیق وی چنانکه خود در آغاز رسالة « برهان المرتاضین» بدان تصریح کرده «علی بن محمد معروف به علی نقی» است. هر چند از تاریخ درست تولد وی آگاهی نداریم اما می توان گفت که در نیمه دوم
قرن یازدهم هجری در حدود سال‌های ۱۰۵۵ق به بعد در شهر اصطهبانات (استهبان امروزی) استان فارس دیده به جهان گشوده است.
شیخ علی‌نقی از زادگاه خود به فسا رفته و نزد ملاشاه‌محمد فسایی از علمای آن شهر، علوم متداول مقدماتی را تحصیل نمود. پس از بازگشت اصطهباناتی (حدود سال۱۰۸۸ق) به همراه پیر و شیخ معنوی‌اش نجیب‌الدین رضا به
اصفهان رفت، و به دستور شیخ خود چهار اربعین اهل طریقت را پشت سر گذراند و با تحمل
ریاضت و طی مدارج عرفانی، به دامادی مرشد خود و سپس
قطبیت سلسله ذهبیه نایل شد. شیخ علی‌نقی اصطهباناتی سی‌ویکمین
قطب سلسله ذهبیه به شمار می رود.
کتابت «
سبع المثانی» توسط شیخ اصطهباناتی است.
از جمله کسانی که به صحبت و خدمت شیخ رسیده‌اند می‌توان به
میرزا محمد نسابه اشاره کرد. اما بزرگترین شاگرد و مرید شیخ و نیز جانشین او میر سیدقطب‌الدین محمد نیریزی شیرازی سی‌ودومین
قطب سلسله ذهبیه است.
تنها تألیف شناخته شده شیخ علی‌نقی اصطهباناتی رساله «برهان المرتاضین» اوست. از آثار خط وی
دعای جوشن کبیر به خط نسخ معرب است.
شیخ علی‌نقی اصطهباناتی که تا زمان حیات مرشدش شیخ نجیب‌الدین رضا و نیز پس از وفات او، تا اواسط سلطنت
شاه سلطان حسین صفوی در اصفهان به سر می برد و گاهی نیز به زادگاهش اصطهبانات و شیراز رفت و آمد می کرد، سرانجام در سنین بیش از هشتاد سالگی در روز شنبه ۱۵
ذی‌الحجه الحرام سال ۱۱۲۹ق در شهر اصفهان بدرود حیات گفت.
در منابع معتبر مانند «
دانشمندان و بزرگان اصفهان» و «
الذریعه»
آقا بزرگ تهرانی، مدفن شیخ را در اصفهان نوشته‌اند. اما در این اواخر معلوم شد که نوشته استاد
مهدوی و نیز صاحب الذریعه مستند و دارای مآخذ است. بگونه ای که در صفحه آخر نسخه‌ای خطی از رساله «برهان المرتاضین» دستخطی مشاهده شد که پس از ذکر تاریخ دقیق فوت صاحب رساله، محل دفن او را در اصفهان به دقت آورده است. از این نوشته معلوم می شود که مدفن شیخ و مراد اصطهباناتی یعنی شیخ نجیب‌الدین رضا نیز در جوار او در
تخت فولاد اصفهان است.
استاد جلال‌الدین همایی در ذکر مدفونین در تکیة آقا رضی، تصریح می نماید به اینکه اصطهباناتی از مدفونین در این محل بوده اما خود استاد اثری از سنگ قبر او نیافته است: « شیخ علی نقی اصطهباناتی متوفی ۱۱۲۹ صاحب «برهان المرتاضین» و مؤلفات دیگر از مشایخ بزرگ ذهبیه که شرح حالش در «طرایق الحقایق» مسطور است... در جزو مدفونین این تکیه ... نوشته اند که راقم سطور اثری از قبور آنها مشاهده نکرده ام».
گروه پژوهشی ویکی فقه.
