شهود (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شُهود (به ضم شین) و
شَهادَت (به فتح شین و دال) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای حضور و معاینه کار، خبر قاطع و ادای
شهادت و اظهار خبر قاطع و گاهی به معنای اقرار، حکم و
علم است. «شاهد» حاضر و بیننده جریان و جمع آن شهود و اشهاد است و «
شهید» به معنای شاهد، جمع آن شهداء است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
خوارج و در مورد مقتول فی سبیل اللّه و... از این واژه استفاده نموده است.
شُهود و
شَهادَت به معنای حضور و معاینه کار آمده است. «شهد امرا» یعنی در کاری حاضر شد و آن را دید.
شهادت گاهی به معنای خبر قاطع و نیز به معنای ادای شهادت و اظهار خبر قاطع است، همچنین به معنای اقرار، حکم و علم آید. «شاهد» حاضر و بیننده جریان، جمع آن شهود و اشهاد است «شهید» به معنای شاهد، جمع آن شهداء است.
کسانی را که در راه خدا کشته می‌شوند شهید و شهداء گویند.
شهید ثانی در
شرح لمعه می‌گوید: علت این تسمیه آن است که او گواهی داده شده است برای
بهشت و
غفران و شاید علت آن باشد که او از شاهدان اعمال در
روز قیامت است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) به خوارج فرمود: «
«أَكُلُّكُمْ شَهِدَ مَعَنَا صِفِّينَ؟ فَقَالُوا: مِنَّا مَنْ شَهِدَ وَمِنَّا مَنْ لَمْ يَشْهَدْ. قَالَ: فَامْتَازُوا فِرْقَتَيْنِ، فَلْيَكُنْ مَنْ شَهِدَ صِفِّينَ فِرْقَةً، وَمَنْ لَمْ يَشْهَدْهَا فَرْقَةً، حَتَّى أُكَلِّمَ كُـلاًّ مِنْكُمْ بِكَلاَمِهِ»؛
آيا شما همه در «
صفّین» همراه ما بودید؟ گفتند: بعضى از ما آرى و بعضی نه، فرمود: پس به دو گروه تقسیم شويد؛ آنها که در «صفّين» بودند يک طرف و آنها كه نبودند در سوى دیگر، تا با هر كدام با سخنى که شایسته آنهاست گفتگو کنم.»
در این‌جا چندین بار شهادت به معنی حضور آمده است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در مورد مقتول فی سبیل اللّه فرموده است: «
«مَا الْـمُجَاهِدُ الشَّهِيدُ فِي سَبِيلِ اللهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ»؛
مجاهد شهید در راه خدا اجرش بيشتر از کسى نيست که قدرت بر
گناه دارد امّا خویشتندارى مى‌كند.»
(در
قرآن مجید به مقتول فی سبیل اللّه شهید گفته نشده ولی در «نهج‌البلاغه» چندین بار به‌کار رفته است.)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
خدا فرموده است: «
«الْحَمْدُ لله الَّذِي لاَ تُدْرِكُهُ الشَّوَاهِدُ، وَلاَ تَحْوِيهِ الْمَشَاهِدُ... مُسْتَشْهِدٌ بِحُدُوثِ الاَْشْيَاءِ عَلَى أَزَلِيَّتِهِ»؛
ستایش مخصوص خداوندی است كه حواس، وى را درک نکنند و مکانها وى را در برنگيرند... حادث بودن اشيا گواه بر هميشگى او.»
(استشهاد: شاهد گرفتن. شواهد: بینندگان. مشاهد: مکانها و محل‌های حضور.)
این واژه موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شهود»، ج۲، ص۶۱۷.
