شهر بزنطی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُزَنْطی، یا پُزنتی،
شهرستان و شهری در شمال غرب استان آدانا، در
ترکیه می‌باشد.
بطلمیوس نام آن را پُدانْدُس آورده است
این نام به شهر و رود کنار آن اطلاق می‌شد و در متون یونانی به صورت‌های پُدزندُس، پُدندُس و پُدیزندُس،
و در آثار اسلامی به شکل‌هایی چون فذندون، بدندن و بدیدون نیز آمده است.
بزنطی با ۷۷۲ کم وسعت، تا ۱۳۳۳ش/۱۹۵۴م بخشی از
شهرستان قره عیسالی بود، ولی از آن پس به قضا
شهرستان بدل گشت. در ۱۳۵۴ش/۱۹۷۵م، شمار جمعیت
شهرستان بزنطی ۱۵۶۹۸ نفر بود، که در ۱۳۷۶ش/۱۹۹۷م به ۲۲۵۱۷ نفر افزایش یافت.
شهر بزنطی در کرانه مسیر وسطای
رود چَکیت شاخه‌ای از رود سیحان واقع است. این قسمت از رود چکیت نیز پزنتی نام دارد
در ۱۳۱۴ش/۱۹۳۵م جمعیت شهر بزنطی ۶۳۸ نفر بود، ولی پس از آنکه این
شهر به صورت مرکز
شهرستان درآمد، جمعیت آن فزونی گرفت و در ۱۳۳۹ش/۱۹۶۰م به ۲۴۷۳، نفر،
و در ۱۹۹۷م به ۹۵۹۰، نفر رسید.
در این
شهرستان معادن کُرم،
قلع و
کوارتزیت وجود دارد.
اهالی این
شهرستان به جنگل‌داری و تا حدودی به
کشاورزی،
باغداری و
دامپروری اشتغال دارند.
بزنطی بر سر راهی است که در سراسر
تاریخ اهمیت داشته، و ازاین‌رو همواره از نظر نظامی و تجاری توقفگاه مهمی بوده است.
در
تابستان ۸۹ق/۷۰۸م
عباس بن ولید در ناحیه بدندون بزنطی با رومیان جنگید.
در ۱۹۲ق/۸۰۸م در این ناحیه مبادله اسیران میان
مسلمانان و رومیان صورت گرفت.
در ۲۱۸ق/۸۳۳م
مامون خلیفه عباسی از طرسوس به سرزمین
روم رفت و در بزنطی اقامت گزید، اما سخت بیمار شد و در همان‌جا درگذشت.
در ۲۲۳ق/۸۳۸م
معتصم در جریان
جنگ با رومیان به تنگه بزنطی رسید و سپاهیان خود را از تنگه گذراند.
در ۲۶۴ق/۸۷۸م عبدالله بن رشید که با لشکریان خویش از
شام به روم آمد و از بزنطی عازم پیکار با رومیان شد، بطریق‌های
سلوکیه،
قَذیذیه، قُرّه، کوکب و
خَرشَنه با یکدیگر متحد شدند و با او به پیکار برخاستند. عبدالله بن رشید در پیکار توفیق نیافت و
اسیر شد.
در جریان
جنگ‌های صلیبی به گذر سپاهیان از دره بوثنتروت بدندرون و بوترنتوم اشاره شده است.
لودویگ فن‌راوتر که در سده ۱۰ق/۱۶م به شهر قدس سفر کرده بود، از شهری با نام پوشتزشی نام برده است که ظاهراً همان بزنطی است.
در دوران جنگ جهانی اول، راه‌آهن بغداد تا بزنطی امتداد یافت. هنگامی که سپاهیان فرانسه، آدانا را اشغال کرده بودند، بزنطی به عنوان پایگاه مبارزه با نیروهای بیگانه اهمیت پیدا کرد.
آثار تاریخی این شهر
مسجد و
چشمه احمد‌جمال پاشا و پل شَکَر پیناری و بقایای قسمتی از قلعه قدیمی این شهر است.
(۱) ابن قتیبه، عبدالله، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۹۶۰م.
(۲) بلاذری، احمد، فتوح البلدان، به کوشش عبدالله انیس طباع و عمر انیس طباع، بیروت، ۴۰۷ق/۹۸۷م.
(۳) ابن خیاط، خلیفه، تاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۳۸۷ق/ ۹۶۷م.
(۴) طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری.
(۵) مسعودی، علی، مروج الذهب، به کوشش یوسف اسعد داغر، بیروت، ۳۸۵ق/۹۶۶م.
(۶) یعقوبی، احمد، تاریخ یعقوبی، بیروت، ۳۷۹ق/۹۶۰م.
(۷) ۱۹۹۷ Genel N O fus n، wwwdiegovtr/TURKISH/SONIST/NUFUS/ ilceler Htm.
(۸) EI ۲.
(۹) IA.
(۱۰) Pauly.
(۱۱) T O rk ansiklopedisi، Ankara، ۱۹۷۸.
(۱۲) Ramsay W M، The Historical Geography of Asia Minor، Amsterdam، ۱۹۶۲.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «پزنتی»، شماره۴۸۴۶. دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «شهر بزنطی»، شماره۱۲۹۱.
