باغملک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باغْمَلِک، نام شهرستانی در استان
خوزستان و شهر مرکز آن می‌باشد.
باغملک یکی از ۱۶ شهرستان استان
خوزستان به شمار می‌رود.
با مساحت ۲۴۶، ۲کم ۲، بین ۴۹ و ۳۳ تا ۵۰ و ۱۵ طول شرقی و ۳۱ و ۱۳ تا ۳۱ و ۴۳ عرض شمالی در خاور استان خوزستان قرار گرفته است.
این شهرستان از شمال با شهرستان
ایذه و
مسجد سلیمان، از باختر و جنوب با شهرستان
رامهرمز و از خاور با
استان کهگیلویه و بویر احمد همسایه است.
باغملک دو بخش به نام‌های مرکزی و
صیدون، و ۷
دهستان دارد
و مجموعاً ۲۶۴ روستا را در خود جای داده است.
شهر باغملک یگانه شهر این شهرستان است
باغملک در پیش کوه‌های داخلی
زاگرس قرار گرفته است.
کوه‌های بادرنگان، زرین و دیوانه در این حدود واقعند. این نواحی از آب و هوایی معتدل برخوردار است. دمای هوا در
تابستان به ۴۲، و در
زمستان به صفر می‌رسد. میانگین بارش سالانه نیز در حدود ۵۰۰ میلی‌متر گزارش شده است.
رودخانه‌های علاء، زرد، تلخ و مال آقا در باغملک جریان دارد و پس از عبور از آن به سوی رامهرمز جاری می‌شود.
پوشش گیاهان بومی این نواحی مشتمل بر درختان بلوط، و افرا و برخی گیاهان دارویی و صنعتی است.
باغملک نام متأخری است که به حدود بلوک جانکی داده شده است.
ساکنان این نواحی متشکل از طوایف جانکی و زنگنه‌اند.
سرشماری ۱۳۷۵ش،
جمعیت شهرستان باغملک را ۱۰۶، ۹۰نفر نشان می‌دهد.
ویژگی عمده ترکیب جمعیت باغملک، بالا بودن میزان روستا نشینان آن است، به گونه‌ای که در حدود ۸۱% آنان در روستاها زندگی می‌کنند.
اشتغال مردم این نواحی بیشتر زراعت و دام‌پروری است و محصولات زراعی آن نیز بیشتر
گندم،
جو و
برنج است.
مردم باغملک شیعه‌اند و به
زبان فارسی با گویشی لری سخن می‌گویند.
شهرستان باغملک، هم اکنون زمستان‌گاه و تابستان‌گاه دو ایل بختیاری و بهمئی است.
در خاور باغملک در محلی به نام منجنیق آثاری از یک شهر کهن بر جای مانده که بر مبنای روایتی ماجرای
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) و
نمرود در آن‌جا روی داده است و نام
منجنیق نیز اشاره به آن دارد. آثار پلی شکسته دارای ۵ خان بزرگ نیز در آن حدود دیده می‌شود.
این آثار را مربوط به
دوره ساسانیان دانسته‌اند.
همچنین آثار خطوط کوفی منقوش بر روی سنگ در آن‌جا دیده شده است.
چنین می‌نماید که این آثار، بر جای مانده از شهری باشد که
مقدسی از آن با نام
غروه در میانه راه رامهرمز و ایذج (ایذه) یاد کرده است.
این شهر مرکز شهرستان باغملک است و در ۴۹ و ۵۴ طول شرقی، و ۳۱ و ۳۱ عرض شمالی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح
دریا ۷۲۰ متر است.
شهر باغملک در نتیجه تخته قاپو شدن تیره هزاروند طایفه زنگنه به تدریج شکل گرفت. افراد این تیره در آغاز در حدود ۱۵۰ خانوار بوده‌اند.
امام شوشتری می‌نویسد: باغملک ۱۲
باغ درخت دارد که قدیم‌تر از همه باغ میری است.
شهر باغملک، بر مبنای سرشماری ۱۳۷۵ش، ۷۸۱، ۱۵نفر (۵۱۴، ۲خانوار) جمعیت داشته است.
(۱) آمارنامه استان خوزستان ۱۳۷۲ش، سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، تهران، ۱۳۷۳ش.
(۲) اقتداری احمد، خوزستان و کهگیلویه و ممسنی، تهران، ۱۳۵۹ش.
(۳) امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران، ۱۳۳۱ش.
(۴) راولینسن هنری، سفرنامه، ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند، تهران، ۱۳۶۲ش.
(۵) سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۶) سرشماری اجتماعی، اقتصادی عشایر کوچنده ۱۳۷۷ش، جمعیت عشایری دهستان‌ها، کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۸ش.
(۷) سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، شهرستان باغملک، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۸) فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران رامهرمز، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۰ش، ج ۸۰.
(۹) قائم مقامی جهانگیر، عشایر خوزستان، یادگار، تهران، ۱۳۲۶ش، س۳، شم ۹.
(۱۰) لایارد ا ه و دیگران، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، ترجمه مهراب امیری، تهران، ۱۳۷۱ش.
(۱۱) مقدسی محمد، احسن التقاسیم، لیدن، ۱۹۰۶م.
(۱۲) نقشه عملیات مشترک زمینی سازمان جغرافیایی کشور، تهران، ۱۳۶۹ش، گ۲-۳۹.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۴۳۷۸، برگرفته از مقاله «باغملک».
