شهاب الأخبار (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شهاب الاخبار» کتابی است که قاضی
ابو عبدالله محمد بن سلامة بن جعفر بن علی بن حکمون مغربی
قضاعی محدث معروف متوفا به
سال ۴۵۴ هجری قمری تالیف نموده است.
به گفته خود وی او در این کتاب هزار کلمه
حکمت گرد آورده که از انواع مختلف وصایا و
آداب و مواعظ و امثال ماثور از
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم التقاط نموده است. وی می‌نویسد: «بدیهی است که مبانی این قبیل آثار عاری از تکلف، و معانی آن خالی از تعسف خواهد بود، بلکه به تایید الهی از فصاحت فصحا و
بلاغت بلغا ممتاز و از همه آنها بهتر و زیباتر و شیواتر خواهد بود... و اسناد آنها را نیز نقل نکردم و بر حسب تقارب
الفاظ و تناسب معانی مبوب ساختم تا سهل الماخذ و قریب التناول باشد. سپس دویست کلمه دیگر بر آن افزودم و
ادعیه مروی از آن حضرت را هم در خاتمه کتاب آوردم»
این
کتاب بین خاصه و عامه مشهور است و گروهی از علمای این دو فرقه به شرح آن پرداخته‌اند. از جمله علمای
شیعه سید ضیاء الدین فضل الله بن علی بن عبید الله حسنی راوندی است که شرحی موسوم به «ضوء الشهاب فی شرح الشهاب» بر آن نگاشته و
علامه مجلسی در
بحار الانوار از این کتاب روایات زیادی را نقل کرده است. همچنین شیخ
ابو الفتوح حسین بن علی بن محمد خزاعی نیز شرحی بر این کتاب به نام «روح الاحباب و روح الالباب فی شرح الشهاب» نوشته است.
برخی چون شیخ نجم الدین غیطی محمد بن احمد اسکندری متوفای
سال ۹۸۴ هجری، از علمای
اهل تسنن این کتاب را تلخیص نموده و امام حسن بن محمد صنعانی به اصلاح آن پرداخته و به نام «کشف الحجاب عن احادیث الشهاب» نام نهاده است. غیر از این چند تن که ذکر شد افرادی دیگر از علمای فریقین به شرح آن پرداخته‌اند.
۱. نسخه مرحوم سردار کابلی که از آغاز و انجام ناقص است.
۲. نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه به شماره ۱۲۷
۳. نسخه آقای حسین باستانی راد که کاملتر از نسخه دانشگاه است و در آن
تحریف و تصحیفی نیز رخ نداده است.
این نسخه شرحی است بر کتاب «شهاب الاخبار» لیکن چون آغاز و انجام آن ناقص است معلوم نمی‌شود که شارح کیست، همین قدر معلوم می‌شود که وی
شیعه اثنا عشری بوده و به سال ۶۹۰ هجری قمری آن را به رشته تحریر درآورده است. از ملاحظه کتاب برمی آید که از آثار نفیسه باستانی است و خصائصی را که کتب مؤلفه در آن عصر واجدند آن نیز واجد است. این شرح به روش و اسلوب فارسی سلیس شیوای شیرین
قرن هفتم هجری به رشته تحریر درآمده و شیرینی و پختگی
نثر فارسی آن عصر را داراست. این کتاب در عین حال که شرح
احادیث است. صورت امالی‌های قرن ششم را دارد که مؤلفان آنها هر حدیثی را که عنوان می‌کنند بعد از ترجمه آن و بحث در جهات ادبی آن به مناسباتی طبق مضمون «الکلام یجر الکلام» فواید دیگری نیز در ذیل آن درج می‌کنند. از این رو گاه در آن به مطالب ضعیفه‌ای برخواهیم خورد که اعتبار آنها ثابت نشده است که این امر نباید باعث اعتراض بر شارح محترم باشد چرا که در باب
مستحبات و مکروهات
قاعده تسامح در ادله سنن جاری می‌شود. این نسخه با مقدمه و تصحیحات و تعلیقات مرحوم میر جلال الدین حسینی ارموی محدث توسط مرکز انتشارات علمی و فرهنگی برای بار دوم در سال ۱۳۶۱ به چاپ رسیده است.
نرم افزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
