• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شمول (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: شمول (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: شمول (مفردات‌قرآن)، اشْتَمَلَت (لغات‌قرآن).


شُمول (به ضم شین) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای فرا گرفتن، کار پراکنده و به معنی پیچیدن نیز می‌آید.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره زمان جاهلیت و جهاد از این واژه استفاده نموده است.


شُمول به معنای فرا گرفتن، کار پراکنده و متشتّت و به معنی پیچیدن نیز می‌آید مانند پیچیدن جامه به خود.
[۱] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۴۶۴.    
[۲] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۴۰۴.    


برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - شامِلٌ - خطبه ۲ (جاهلیت)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره زمان جاهلیت فرموده است:
«فَالهُدَى خامِلٌ و العَمَى شامِلٌ عُصِيَ الرَّحْمنُ وَ نُصِرَ الشَّيْطانُ.»
[۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۹، خطبه۲.    
[۴] عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۳، خطبه۲.    
[۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۶، خطبه۲.    

«هدایت فراموش شده، و گمراهی و نابينايى همه را فرا گرفته بود، خداى رحمان معصیت مى‌شد، و شیطان يارى مى‌گرديد.»
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵، خطبه۲.    
[۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۸۳.    
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۲۸۴-۲۸۵.    
[۱۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۹۸.    
[۱۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۶.    
)


۲.۲ - شَمِلَهُ - خطبه ۲۷ (جهاد)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره جهاد فرموده است:
«فَمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ أَلبَسَهُ اللهُ ثَوْبَ الذُّلِّ وَ شَمِلَهُ البَلاءُ....وَسيمَ الخَسْفَ، وَ مُنِعَ النَّصَفَ.»
[۱۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۷، خطبه ۲۷.    
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۶۳، خطبه ۲۷.    
[۱۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۶۹، خطبه ۲۷.    

«هر که جهاد را از روی اعراض ترک کند خدا بر او لباس ذلت می‌پوشاند و تحمیل می‌شود به او ذلت و مشقّت و ممنوع می‌شود از عدالت.»
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵، خطبه ۲۷.    
[۱۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۶.    
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۱۳۹.    
[۱۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۳۹۵-۳۹۶.    
[۲۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۷۴.    
)


۲.۳ - شَمْلَهُ - خطبه ۱۰۶ (پیشوایان)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره پیشوایان فرموده است:
«فاسْتَمِعوا مِنْ رَبّانيّكُمْ، وَ أَحْضِروهُ قُلوبَكُمْ... وَ لْيَصْدُقْ رائِدٌ أَهْلَهُ، وَ لْيَجْمَعْ شَمْلَهُ.»
[۲۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۴۳، خطبه ۱۰۷.    
[۲۲] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۰۸، خطبه ۱۰۶.    
[۲۳] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه ۱۰۷.    

«از مربّى خويش بشنويد، حرف او را در قلب گيريد، پيش‌قراول به اهل خود راست گويد.»
[۲۴] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه ۱۰۷.    
[۲۵] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۲.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۲.    
[۲۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۵۴۰.    
[۲۸] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۰۴.    
[۲۹] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۹۰.    
)
مواردی متعدد از این مادّه در «نهج‌البلاغه» استفاده شده است.

۱. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۴۶۴.    
۲. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۴۰۴.    
۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۹، خطبه۲.    
۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۳، خطبه۲.    
۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۶، خطبه۲.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵، خطبه۲.    
۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۳.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۸۳.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۲۸۴-۲۸۵.    
۱۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۹۸.    
۱۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۶.    
۱۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۷، خطبه ۲۷.    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۶۳، خطبه ۲۷.    
۱۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۶۹، خطبه ۲۷.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵، خطبه ۲۷.    
۱۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۶.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۱۳۹.    
۱۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۳۹۵-۳۹۶.    
۲۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۷۴.    
۲۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۴۳، خطبه ۱۰۷.    
۲۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۰۸، خطبه ۱۰۶.    
۲۳. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه ۱۰۷.    
۲۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه ۱۰۷.    
۲۵. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۲.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۲.    
۲۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۵۴۰.    
۲۸. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۰۴.    
۲۹. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۹۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شمل»، ج۲، ص۶۱۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 106 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 2 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 27 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار