عامر بن شراحیل شعبی حمیری کوفی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعمرو عامر بن شراحیل شعبی حمیری همدانی کوفی (۱۹-۱۰۴ هـ)
فقیه،
محدث، شاعر، قاضی، کاتب و از
تابعین بوده و از
امام علی،
امام حسن و
امام حسین (علیهم‌السّلام) و تابعین و
صحابه بسیاری
روایت کرده است. وی از کارگزاران
ابن‌زبیر بود. دیدگاه‌های مختلفی درباره شعبی نقل شده، برخی او را
ثقه دانسته و برخی دیگر او را نکوهیده‌اند.
ابوعمرو عامر بن شراحیل بن عبد بن حمیر شعبی همدانی، اهل
کوفه و از
قبیله همدان و منسوب به شعبیون، تیره‌ای از قبیله همدان که در کوفه می‌زیستند و مادرش از اسیران
جنگ جلولاء بود. بنابر مشهور، در سال ۱۷ یا ۱۹ هـ زاده شد.
سال‌های دیگری نیز برای ولادت عامر ذکر شده است.
وی شاعر،
حافظ و قاری،
محدث، فقیه
و کاتب
بود.
شعبی، فقیهی برجسته و دارای حافظه‌ای قوی بود در حدی که گفته است: «هیچ سیاهی بر سفیدی ننوشتم و هیچ‌کس حدیثی برای من نقل نکرد مگر آنکه آن‌را حفظ کردم و هیچ‌کس حدیثی برایم نگفت که از او بخواهم دوباره تکرار کند.»
ابن‌ابی‌حاتم به نقل از پدرش می‌گوید: «از وی درباره فرایضی (تقسیمات باب
ارث) که شعبی از علی (علیه‌السّلام) روایت کرده سؤال شد؛ گفت: به نظر من مطالبی است که از گفتار علی (علیه‌السّلام) برداشت شده است، و من باور ندارم که علی (علیه‌السّلام) فرصتی داشته که در این‌باره به صورت خاص
[تدوین و
] گفتاری داشته باشد.»
طبری می‌گوید: ادیب و فقیه و
عالم بود.
ابن‌حبان در زمره ثقات تابعان درباره او گفته: او فقیه و شاعر بود.
ابواسحاق گفته است: در همه علوم یگانه زمانش بود.
او نیز همانند
مسروق بن اجدع و
مره همدانی از تهمت‌ها مصون نبوده است. همانند دیگر کوفیان که در معرض
تهمت قرار گرفته بودند.
شعبی،
شیعه را سخت نکوهیده و مذمت کرده است.
علامه تستری به نقل از
شیخ مفید، وی را شراب‌خوار و قمارباز دانسته و می‌گوید که وقتی
ابوحنیفه متوجه شرب‌خمر و قماربازی شعبی شد هر آنچه از او شنیده بود، پاره کرد.
برخی از رجالیون شعبی را خبیث، فاجر و دروغگویی که دشمنی خود را با علی (علیه‌السّلام) آشکار می‌کرد، دانسته‌اند.
شعبی از امام علی، امام حسن و امام حسین (علیهم‌السّلام)،
جابر بن عبدالله،
نعمان بن بشیر، مسروق بن اجدع و
ابن‌عباس و عده زیادی از و تابعان روایت کرده است.
شعبی از پانصد صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حدیث نقل می‌کند.
عجلی می‌گوید: «از ۴۸ صحابی حدیث شنیده بود و حدیث مرسلی نمی‌گفت مگر آنکه سندش صحیح باشد.»
افرادی چون
اسماعیل بن ابی‌خالد،
عاصم احول و
محمد بن سالم از وی روایت کرده‌اند.
شعبی، همراه قاریان علیه
حجّاج قیام کرد و در واقعه
دیر جماجم حضور داشت و مدتی خود را از حجّاج مخفی کرد، تا این‌که به نزد وی رفت و عذرخواهی کرد و حجاج از او گذشت.
پیش از آن از کارگزاران ابن‌زبیر در کوفه بود
و از ترس
مختار ثقفی، به
مدینه یا
مدائن گریخت و سپس به کوفه بازگشت
و در دوران
عبدالملک (حکومت ۶۵-۸۶ هـ)،
ولید بن عبدالملک (حکومت ۸۶-۹۶ هـ) و
یزید بن عبدالملک (حکومت ۱۰۱-۱۰۵ هـ) عهده‌دار منصب قضاوت بود.
الکفایة تالیف عامر شعبی است.
عامر شعبی بنابر مشهور در سال ۱۰۴ هـ درگذشت.
در وفات او اختلاف است.
ابن‌حبان گفته: در سال ۲۰ متولد شد و در سال ۱۰۹ وفات یافت و فردی شوخ‌طبع بود.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۱۹، برگرفته از مقاله «عامر بن شراحیل شعبی».
•
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۳۶۸.
