شرفنامه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شرفنامه» حاوی تاریخ قبایل و سلسله‌های مختلف کرداز ابتدا تا
سال ۱۰۰۵ ه/ ۱۵۹۶ م است. محتوای شرفنامه از اطلاعات مندرج در کتابهای گوناگون تاریخ مشرق زمین و نیز از اطلاعات پیران موثق و قابل اعتماد و خاطرات خود مؤلف برگرفته شده است.
نویسنده در این کتاب به بیان
انساب طوایف کرد، حاکمان و والیان
کردستان ، حکام و امراء دیار بکر و حریره و دینور و شهره زوال وفضلویه و لرکوچک و
مصر و
شام و اردلان، عمادیه و چمشکزک و پالو و جرموک و پازوکی و زنگنه و بدلیس و غیره پرداخته است. این کتاب توجه بسیاری از محققان اروپایی را از اوایل قرن نوزدهم میلادی به خود جلب کرد. به گفته برخی از ایشان «شرفنامه» معتبرترین، مهم‌ترین و قابل ملاحظه‌ترین بخش تاریخ کرد است. این کتاب حاوی جزئیاتی است که در هیچ جای دیگر ذکر نشده‌اند مثل
سنت‌ها ، آداب و رسوم، روایات تاریخی افواهی یا وصف وقایعی که خود مؤلف شاهد آنها بوده است و از این بابت منبعی است با ارزش که اهمیت آن در وصف نمی‌گنجد. علی الخصوص که در زمینه تاریخ کرد، صرف نظراز شرفنامه، چیزی جز اطلاعات پراکنده در آثار
مورخان در اختیار نیست و این اطلاعات هرچند که واقعا بس فراوان هستند، هیچ چیز کاملی عرضه نمی‌کنند و به کمک آنها هرگز نمی‌توان موفق به تدوین یک تاریخ منسجم ملت کرد، که به طوایف و قبایل بسیار منقسم می‌شود، شد. لذا شرف که در کتاب خود علاوه بر آن چه توانسته بود از کتب عربی، فارسی و ترکی برگیرد مقدار قابل توجهی اطلاعات کاملا تازه گردآورده و خلا بسیار بزرگی از تاریخ ملت‌های آسیا را پر کرده است.
ویژگی کتاب، ارزش علمی آن است چرا که حدود سیصد
سال است که این کتاب وجود دارد و تاکنون هیچ کتاب دیگری که در خور مقایسه با آن باشد تالیف نشده است. همچنین در این کتاب مقادیر قابل توجهی اطلاعات کاملا تازه گردآمده و بر حسب ترتیب
قبیله‌ای منظم گشته است. اما دو عیب عمده را می‌توان در این کتاب مورد اشاره قرار داد: ۱- مؤلف در نقل وقایع و اطلاعاتی که از آثار نویسندگان قبل ازخود برگرفته است، احتیاط و هوشیاری کمتری به کار برده است. او گاهی وقایع را بدون نظم و ترتیب درهم می‌آمیزد، در نقل و ضبط اسامی خاص اشتباه می‌نماید و گرفتار اشتباههای تاریخی آشکار می‌شود. ۲- درباره سبک نگارش کتاب هم باید گفت هر چند که ساده و مفهوم است اما چنانچه استعمال مفرط ابیات شعری و نیز شماری اندک از جملات مدعیانه و مطنطن باب سلیقه مردم مشرق زمین را از آن کنار بگذاریم، اصلا پرورده و سخته نیست.
۱- نسخه کتابخانه انجمن همایونی آسیایی
لندن که در ۱۲۲۵ ه/ ۱۸۱۰ م کتابت شده است.
۲- نسخه کتابخانه ملی
پاریس که به
سال ۱۰۸۳ ه/ ۱۶۷۲ م کتابت شده است.
۳- نسخه کتابخانه سلطنتی سنت پترزبورگ که در
سال ۱۰۰۷
هجری قمری تحریر شده است.
۴- نسخه خانیکوف که بر اساس نسخه خود مؤلف در
سال ۱۰۰۷
هجری کتابت شده است.
۵- نسخه موزه آسیایی فرهنگستان سلطنتی علوم سنت پترزبورگ به شماره
۵۷۶ ۶- نسخه موزه آسیایی به شماره
۵۷۶ الف. نسخه حاضر از روی نسخه‌ای که توسط ولادیمیر ولییامینوف زرنوف با مراجعه به چهار نسخه اخیر تهیه شده، افست شده است. نسخه ولادیمیر در
سال ۱۸۶۲ م در پطرزبورگ توسط «دار الطباع اکادمیة ایمپراطوریة» به چاپ رسیده است.
نسخه حاضر در قطع وزیری و در ۲ جلد (در یک مجلد) با جلد گالینگور مجموعا در ۸۸۴ صفحه برای بار نخست در
سال ۱۳۷۷
هجری شمسی توسط «انتشارات اساطیر» چاپ ومنتشر شده است.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
