شرح شواهد المغنی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شرح شواهد المغني، اثر
جلال الدین عبدالرحمان بن ابوبکر سیوطی ، به زبان عربى، در توضيح و شرح ابياتى است كه
ابن هشام انصاری در كتاب«
مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب » به آنها استناد نموده است.
تصحيحات و تعليقات
علامه شیخ محمد محمود ابن تلامید الترکزی ، در كتاب درج شده است.
كتاب در دو جلد تنظيم گرديده است؛ بدين ترتيب كه با مقدمه
احمد ظافر کوجان آغاز شده و پس از آن، مقدمه مؤلف قرار گرفته و اشعار، مطابق همان نظمى كه در كتاب مغنى آمده، ذكر شده است.
روش كار مؤلف چنين است كه با ذكر هر شاهد به همراه بعضى از قسمت‌هاى
قصيده مشتمل بر آن شاهد، نخست به شرح و توضيح لغات و اصطلاحات پرداخته، سپس در ذيل عنوان« فائده»، به پاره‌اى توضيحات در باره شاعر و ساير امور پرداخته است و اين سير را تا پايان كتاب در همه شواهد، دنبال كرده است.
مؤلف در اين كتاب، شاعر شعر مورد استشهاد را معرفى مى‌كند، مشكلات لفظى يا معنايى آن را ذكر مى‌نمايد و به ذكر برخى از ابيات قبل يا بعد شاهد مورد نظر مى پردازد.
سیوطی در اين كتاب سعى نموده است كه شواهد مذكور در كتاب مغنى را به قائلينش نسبت دهد و مشكلات لفظى و معنايى كتاب را حل نمايد.
نقش عمده سيوطى در اين كتاب، جمع آورى و ترتيب است؛ هرچند در پاره‌اى از موارد، رأى خود را نيز ابراز نموده است. در اين بين، وى قسمت‌هايى از
قصيده اى را كه شاهد شعرى در آن بوده، آورده و به تفسير و توضيح مشكلات آن از جملات و كلمات پرداخته و اگر اختلافى در
روایت بوده، با استناد هر قول به قائلش، اختلافات را ذكر كرده است. اين كتاب سرشار از مطالبى است كه كتب لغت و شعر آنها را در بر گرفته است.
از آنجا كه علماى
ادبیات عرب ، براى اثبات
قواعد زبان عربی ، بسيارى از اوقات به اشعار ادوار مختلف استشهاد و استدلال نموده اند، ناچار شده اند شعر را به چند دوره و شعرا را به چند طبقه تقسيم نمايند به شرح زير:
۱.
شعرای جاهلی :
مقصود شعرايى است كه قبل از اسلام بوده‌اند، مانند
امرؤالقيس، اعشى و...
۲.
شعرای مخضرمی :
مقصود شعرايى است كه هم جاهليت را درك كرده‌اند و هم اسلام را، مانند لبيد، حسان و...
۳.
شعرای متقدم يا
شعرای اسلامی :
مقصود شعرايى است كه در صدر اسلام بوده اند، مانند
جریر و
فرزدق و...
۴. شعراى مولد يا محدث:
مقصود شعرايى است كه بعد از شعراى صدر اسلام آمده‌اند، مانند بشار و ابونواس و...
اينها بخشى از مطالبى است كه در مقدمه احمد ظافر كوجان آمده است.
پاورقى‌هاى كتاب، بيشتر مربوط به ارجاع اسانيد و شرح و توضيح لغات غريب و نادر مى‌باشد.
فهرست‌هاى شواهد، تراجم، مراجع تحقيق، ادوات و موضوعات عامه و همچنين جدول خطا و صواب در پايان جلد دوم درج شده است.
نرم افزار ادبيات عرب ، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلاني
