شَذّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَذّ (به فتح شین) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای نادر شدن، منفرد شدن، تنها شدن از دیگران و نادر کردن آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) راجع به وقایع زمان آینده و اهل
بغی و بیعت شکنان و ... از این واژه استفاده نموده است.
شَذّ (به فتح شین)
به معنای نادر شدن؛ منفرد شدن؛ تنها شدن از دیگران و نادر کردن آمده است. «
شذّه شذّا: ندره عن جمهوره؛ شذّ عن الجماعة: نذر عنهم و انفرد».
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
• امام (صلوات‌الله‌علیه) راجع به زمان آینده (شاید زمان
بنی‌امیه و
بنی‌عبّاس) فرموده:
«مِنْهُمْ تَخْرُجُ الْفِتْنَهُ وَ إِلَیْهِمْ تَأْوِی الْخَطِیئَهُ یَرُدُّونَ مَنْ شَذَّ عَنْهَا فِیهَا وَ یَسُوقُونَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهَا إِلَیْهَا»؛
«
فتنه از آنها سر می‌زند و خطاها در آنها مکان می‌گزیند هر کس از فتنه کنار و تنها ماند او را به فتنه بر می‌گردانند و هر که به آخر مانده به طرف فتنه سوقش می‌دهند».
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره بقیّه اهل بغی و بیعت شکنان فرموده:
«وَ بَقِیَتْ بَقِیَّهٌ مِنْ أَهْلِ الْبَغْیِ وَ لَئِنْ أَذِنَ اللَّهُ فِی الْکَرَّهِ عَلَیْهِمْ لَأُدِیلَنَّ مِنْهُمْ إِلاَّ مَا یَتَشَذَّرُ فِی أَطْرَافِ الْبِلاَدِ تَشَذُّراً»؛
«باقی مانده‌ای از اهل بغی مانده است که اگر
خداوند به برگشتن اذن دهد آنها را حتماً محو خواهم کرد، مگر آنان‌که متفرق شوند در اطراف بلاد تفرق کاملی».
همچنین امام (صلوات‌الله‌علیه) به
خوارج فرمود:
«وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ! فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ، كَمَا أَنَّ الشَّاذَّةَ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ»؛
«از اختلاف و جدایی بپرهیزید کنار مانده از جماعت نصیب
شیطان است چنان‌که کنار مانده از گلّه نصیب گرگ است».
از این ماده هفت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شذ»، ج۲، ص۵۸۷.
