شاکران (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله
آیات مرتبط با شاکران و شکرگزاران نعمتهای الهی معرفی می‌شوند.
شاكران
نعمتهای خدا، داراى مقامى والا و ارزشمند در پيشگاه الهى:
«وَ كَذلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِيَقُولُوا أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْنِنا أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِالشَّاكِرِينَ؛
و اين‌گونه بعضى از آنها را با بعض ديگر آزموديم؛ تا توانگران بگويند: آيا اين گروه فقيران هستند كه خداوند از ميان ما برگزيده، و بر آنها منّت گذارده و نعمت ايمان بخشيده است؟! بگو: آيا خداوند، شاكران را بهتر نمى‌شناسد؟!»
امام خمینی برای شکر و شاکران مراتبی قائل است و با نقل کلام
خواجه عبدالله انصاری در این
مقامات، معتقد است این نظر که شکر از مراتب عامه مردم باشد، صحیح نیست، بلکه مراتب ابتدایی شکر از مراتب عامه شمرده می‌شود و مراتب نهایی آن برای اولیا و کاملان است که مرتبه جامع بوده حافظ همه مراتب ظاهری و باطنی است. ازاین‌رو شکر آنان به تمامی زبان‌های ظاهری و باطنی است.
زیرا از حجاب
حیوانیت و دنیاطلبی بیرون رفته‌اند و قلبشان را
جلوه‌گاه
عالم غیب نموده، صاحب کامل‌ترین درجات معرفت توحیدی نسبت به نعمت دهنده و نعمتهای او گشته‌اند، ازاین‌رو اسباب و مسببات ظاهری و باطنی را مستقل نمی‌دانند و
جلوه حق را در ورای چنین حجابی می‌بینند.
به اعتقاد امام خمینی شکر مراتب و درجات بسیاری دارد که به حسب مراتب معرفت نعمت دهنده و معرفت نعمت‌ها و نیز به حسب اختلاف مراتب کمال انسانی مختلف می‌شود، چنان‌که شکر نعمتهای ظاهری، باطنی و نعمت معارف و تجلیات اسمایی هرکدام به‌گونه‌ای خاص است.
به اعتقاد ایشان، زمانی شکر حقیقی نسبت به همه مراتب شکر رخ می‌دهد که تجلیات جمالی و جلالی
حق در قلب
سالک به صورت مشاهده حضوری رخ دهد و قلب سالک مظهر
جلوه رحمانی، رحیمی، مالکی و قهری شود و این حقیقت تنها برای رسول ختمی‌مرتبت و اولیای کامل او حاصل می‌شود، در مقابل کسانی که از
تجلیات ذاتی بهره‌ای نبرده‌اند و قلب آنها از تجلیات صفاتی، اسمایی، افعالی و توحید فعلی خالی است به‌گونه‌ای در کفران نعمتهای الهی واقع شده‌اند.
آگاهی كامل خداوند از شاكران:
«وَ كَذلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِيَقُولُوا أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْنِنا أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِالشَّاكِرِينَ؛
و اين‌گونه بعضى از آنها را با بعض ديگر آزموديم؛ تا توانگران بگويند: آيا اين گروه فقيران هستند كه خداوند از ميان ما برگزيده، و بر آنها منّت گذارده و نعمت ايمان بخشيده است؟! بگو: آيا خداوند، شاكران را بهتر نمى‌شناسد؟!»
مصادیق شاکران که در آیات قرآن ذکرشده‌اند عبارتند از:
آدم علیه‌السلام،
آل‌داود،
آل‌لوط،
ابراهیم علیه‌السلام،
اصحاب صفه، برادران يوسف
،
اقلیت انسانها
،
بهشتیان،
حوا علیهاالسلام،
خدا،
داود علیه‌السلام،
سلیمان علیه‌السلام،
فقیران،
نوح علیه‌السلام،
یعقوب علیه‌السلام،
یوسف علیه‌السلام.
اقلیت شاکران (قرآن)،
پاداش شاکران (قرآن).
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۷، ص۳۸۰، برگرفته از مقاله «شاکران». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
