سیمای امام مهدی در شعر عربی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«سیمای امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در شعر عربی» اثر فارسی
حسن عبداللهی از پژوهشگران معاصر می‌باشد که در روی جلد کتاب به اشتباه محمود عبداللهی درج شده است. وی در این اثر به ترجمه، شرح، نقد و بررسی اشعاری عربی درباره
امام مهدی علیه‌السّلام پرداخته است.
مؤلف در پی آن است که از خلال اشعار عربی که شاعران، در طی چهارده
قرن گذشته درباره منجی
عالم بشریت سروده‌اند، به معرفی ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف بپردازد و در آینه اشعار عربی، نظاره گر جمال مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف باشد.
کتاب با پیشگفتار مؤلف در معرفی اثر آغاز و مطالب در چهار فصل ارائه گردیده است.
نویسنده با بهره گیری از منابع روایی، تفسیری، تاریخی، لغوی و اعتقادی، ابتدا بشارت‌هایی را که در کتب پیشینیان و
اهل سنت درباره مصلح جهانی آمده، ذکر کرده و سپس به نقل برخی از قصایدی پرداخته که پیش از میلاد
امام زمان علیه‌السّلام و پس از آن، در مناقب آن حضرت سروده شده است. پس از آن به نقد و بررسی قصیده بغدادیه که شبهاتی را درباره امام زمان علیه‌السّلام مطرح کرده پرداخته و در انتها درباره مدح، فلسفه
غیبت، فایده امام غایب و القاب، اسامی و ظهور امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از دیدگاه برخی شاعران به بحث پرداخته است. در ذیل اشعار، لغات و اصطلاحات مشکل توضیح داده شده است.
در فصل اول کتاب با عنوان نوید
ولایت مهدی علیه‌السّلام در اندیشه بشری، نخست به بشارت‌های کتب پیشینیان در خصوص مصلح جهانی اشاره شده و سپس مساله مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در کتب اهل سنت مورد بررسی قرار گرفته است.
آنگاه با ذکر نمونه‌هایی از اشعاری که شعرای اهل سنت درباره حضرت مهدی علیه‌السّلام سروده‌اند مانند:
ابن ابی الحدید معتزلی،
محیی الدین عربی، صدرالدین قونوی، شیخ عبدالرحمن بسطامی، فضل بن روزبهان، یحیی بن سلامه خصکفی، محمد بن طولون، شیخ عبدالکریم یمانی، شیخ عامربن عامر بصری، عبدالوهاب بدری و ابوسالم محمدبن طلحه، مطالب دنبال شده است.
فصل دوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چراکه انتساب اشعار مربوط به حضرت مهدی علیه‌السّلام به شاعرانی که سال‌ها قبل از ولادت آنحضرت می‌زیسته‌اند، خود بهترین دلیل بر این حقیقت است که مساله مهدی موعود، سال‌ها قبل از ولادت ایشان و حتی در زمان
حیات رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از جمله مسائل مسلم و قطعی اسلامی به شمار می‌آمده است.
به خاطر اهمیت همین مساله است که نویسنده حتی اشعاری که به ظاهر ساده و عاری از نکات ادبی هستند، ترجمه کرده و شرح حال مختصری از سرایندگان آنها نیز آورده است؛ زیرا این گونه اشعار، از وقوع رویدادی عظیم در آینده خبر می‌دهد.
از جمله مدیحه سرایانی که قبل از ولادت آنحضرت، اشعاری در رابطه با ایشان سروده‌اند عبارتند از: کمیت بن زید اسدی، وردبن زید اسدی، زید بن علی بن حسین،
سید حمیری، عبدی کوفی، دعبل بن علی خزاعی، علی بن ابی عبدالله خوافی، عبدالله بن ایوب حزیبی، مصب بن وهب نوشجانی، اسماعیل بن صالح صمیری، ابوالغیث اسلم بن مهوز منبجی و ابن رومی.
با اشاره به انبوه اشعاری که در این دوره طولانی، درباره ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف سروده شده، در فصل سوم کتاب فقط گزیده‌هایی از قصاید زیبا و جالب مشاهیری از شعرای این دوره که بعد از ولادت حضرت مهدی علیه‌السّلام در مورد ایشان شعر سروده‌اند مانند:
شیخ بهائی، بهاءالدین اربلی،
سید حیدر و
جعفر حلی، میرزا ابوالفضل تهرانی،
محمد حسین اصفهانی (کمپانی)، محمد باقر فقیه ایمانی و شیخ
محمد جواد بلاغی آورده شده و ضمن معرفی سرایندگان آنها، به ترجمه، شرح و نقد و بررسی برخی از این قصاید پرداخته شده است.
پس از آشنایی با نمونه‌های فراوانی از اشعار سروده شده پیرامون امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و شرح حال سرایندگان آنها، در فصل چهارم، مهمترین مضامینی که در اینگونه اشعار آورده شده، مورد بحث قرار گرفته است.
اشعاری که قبل از ولادت آنحضرت سروده شده، بیشتر حول سه محور است:
۱- معرفی آخرین وصی
محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و اینکه او مطابق
روایات معتبری که از آن
پیامبر گرامی رسیده، فرزند
امام حسن عسکری علیه‌السّلام است.
۲- بشارت به ظهور آنحضرت پس از یک غیبت طولانی.
۳- ابراز امیدواری به آینده‌ای درخشان همراه با برقراری
حکومت عدل جهانی.
اما در اشعاری که بعد از ولادت آنحضرت سروده شده، علاوه بر سه موضوع فوق، موضوعات دیگری نیز مطرح شده است: مدح، وصف شمایل و خصال آنحضرت، ولادت و نسب ایشان،
غیبت صغری و
نواب اربعه،
غیبت کبری و نیابت عامه،
فلسفه و فایده غیبت، وظیفه مسلمین در
زمان غیبت، طول عمر حضرت، اسامی و القاب مبارک ایشان، دفع اشکالات وارده از جانب کج اندیشان و مغرضان، ندبه و
استغاثه به پیشگاه آنحضرت، فریاد انتقام جویی از ستمگران، شکوه از درد فراق، انتظار فرج،
علایم ظهور، دورنمای بعد از ظهور و ده‌ها موضوع دیگر.
کتاب پایان نامه دکتری مؤلف در رشته زبان و
ادبیات عرب بوده که با تغییراتی آن را چاپ کرده است. فهرست مطالب و منابع در آخر کتاب آمده و پاورقی‌ها لغات و اصطلاحات مشکل را توضیح داده است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
