سیدمحمدعلی موسوی عاملی اصفهانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمدعلی بن محمد بن صالح بن محمد بن ابراهیم موسوی
عاملی اصفهانی (۱۲۳۹-۱۲۷۴ق/۱۸۲۴-۱۸۵۸م)، عالم شیعی امامی، جامع منقول،
عارف و
شاعر و ادیب بوده است.
متولّد
اصفهان، فرزند ارشد
سید صدرالدین عاملی بود.
پدر او از عالمان برجسته
اصفهان و مادرش جان جان خاتون دختر
شیخ‌جعفر کاشف‌الغطاء مجتهد و مرجع بزرگ
شیعه بود.
وی از جمله نوابغ شمرده شده و طبق روایتهای متعدد در سن ۱۲ سالگی کتاب
البلاغ‌المبین فی احکام‌الصبیّان والبالغین را نوشته است. وقتی
سیدمحمدباقر شفتی این کتاب را دید، به اجتهاد نویسنده آن گواهی داد و از آن پس محمدعلی به نآقامجتهد معروف گردید.
و شفتی
دختر خود را به همسری وی درآورد.
آقامجتهد چندبار ازدواج کرد. وی در ۱۸ ذیحجه ۱۲۷۴ق/۳۱ ژوئیه ۱۸۵۸م در سن ۳۵ سالکی به علت مسمومیت در
اصفهان درگذشت و جنازه‌اش پس از حمل به
عراق ، در
نجف در یکی از آرامگاههای صحن
علی‌ابن ابیطالب (ع) در کنار پدرش به خاک سپرده شد. او را ۴ پسر به نامهای بهاءالدین (عالم و ادیب و شاعر)، سیدمحمدجواد (مجتهد و امام جماعت و مدرّس)، سیدصدرالدین (عالم و ادیب) و سیدابوالقاسم (امام جماعت و فقیه) و ۳ دختر بود.
آقامجتهد پس از درگذشت
پدر ، به جای وی نشست و به تدریس پرداخت و شمار بسیاری از مجتهدان بزرگ و محققان برجسته
فقه و
اصول را تربیت کرد. او علاوه بر تبحّر در
فقه و
اصول ، به
عرفان و
تصوف نیز دلبستگی داشت و اهل وجد بود و به زبانهای فارسی و عربی
شعر می‌سرود. تألیفات او به نظم و نثر بجز البلاغ‌المبین، عبارت است از:
۱. احیاءالتّقوی، شرح بخشی از الدروس‌الشرعیه در
فقه امامیّه ، تألیف
شهید اول ابوعبدالله محمدبن مکی (۷۳۴-۷۸۶ق/۱۳۳۴-۱۳۸۴م).
۲. العلائم فی شرح‌المراسم، شرح بخشی از المراسمظالعلوّیه والاحکام‌النبویّه، تألیف حمزه‌بن عبدالعزیز دیلمی معروف به نسلّار» (د ۴۶۳ق/۱۰۷۱م).
۳. منظومه‌ای در
وقف .
۴. منظومه‌ای ناتمام در
میراث .
۵. الفیّه‌ای ناتمام در
نحو .
۶. فرائدالفوائد در
اصول فقه .
۷. نفائس‌الفرائد که مختصر فرائدالفوائد است.
۸. دیوان
شعر فارسی فارسی با تخلص «عارف».
۱) آقابزرگ، الذریعه، ۳/۱۴۱.
۲) امین، محسن، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق، ۲/۶.
۳) امینی، عبدالحسین، شهداءالفضیله، قم، دارالشّهاب، صص ۳۱۹-۳۲۰.
۴) حرزالدّین، محمد، معارف‌الرجال، قم، ۱۴۰۵ق، ۱/۱۱۵.
۵) کحاله، عمررضا، معجم‌المؤلفین، بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی، ۱۱/۵۱.
۶) مدرس، محمدعلی، ریحانه‌الادب، تبریز ۱۳۴۶ش، ۱/۵۷.
۷) معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم‌الآثار،
اصفهان، اداره کل فرهنگ و هنر، ۱۳۵۲ش، ۴/۱۰۹۵-۱۰۹۷.
۸) مهدوی، مصلح‌الدین، تذکره‌القبور،
اصفهان، ۱۳۴۸ش، ص ۱۵.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آقامجتهد»، شماره۲۹۷.
