سَنٰا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَنٰا:(يَكادُ سَنا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ) «سَنٰا» (به فتح سین) به معنای
روشنی است.
آیه مورد بحث به گوشه‌اى از شگفتی‌هاى
آفرینش و
علم و
حکمت و عظمتى كه ماوراى آن نهفته است اشاره مى‌كند كه همه دلايل
توحید ذات
پاک خداوند است، مى‌فرمايد: نزديک است درخشندگى
برق ابرها، چشم‌هاى انسان را ببرد.
(يَكٰادُ سَنٰا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصٰارِ) ابرهايى كه در
حقیقت از ذرات
آب تشكيل شده است به هنگامى كه حامل نيروى برق مى‌شود، آن‌چنان آتشى از درونش بيرون مى‌جهد كه برقش چشم‌ها را خيره، و رعدش گوش‌ها را از صداى خود پر مى‌كند و گاه همه جا را مى‌لرزاند. اين نيروى عظيم در لابلاى اين بخار لطيف راستى شگفت‌انگيز است.
آرى اوست كه از يک ابر گاهى باران حيات‌بخش نازل مى‌كند و گاه با مختصر تغيير آن را مبدل به تگرگ‌هاى زيان‌بار و حتى كشنده مى‌كند و اين نهايت
قدرت و
عظمت او را نشان مى‌دهد كه
سود و زيان و
مرگ و
زندگی انسان را در كنار هم چيده است.
به موردی از کاربرد «سَنٰا» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجي سَحابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكامًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِن جِبالٍ فيها مِن بَرَدٍ فَيُصيبُ بِهِ مَن يَشاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَن مَّن يَشاءُ يَكادُ سَنا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ) «آيا نديدى كه
خداوند ابرهايى را به آرامى مى‌راند، سپس ميان آن‌ها پيوند مى‌دهد، و بعد آن را متراكم مى‌سازد؟! در اين حال، مى‌بينى كه دانه‌هاى
باران از لابه لاى آن خارج مى‌شود؛ و از آسمان- از
كوه‌هايى در آن (ابرهايى به شكل
كوه)- دانه‌هاى تگرگ نازل مى‌كند، و هركس را بخواهد بوسيله آن زيان مى‌رساند، و از هركس بخواهد اين زيان را برطرف مى‌كند؛ نزديک است درخشندگى برق آن ابرها، بينايى چشم‌ها را ببرد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فيها مِنْ بَرَدٍ فَيُصيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ يَشاءُ يَكادُ سَنا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ) کلمه سماء به معناى جهت علو، و بالا است، و جمله
(مِنْ جِبالٍ فيها) بيان همان سماء است.
و جبال جمع جبل (
كوه) است، و جمله من برد بيان جبال است، و كلمه برد قطعات
يخى (تگرگ) است كه از آسمان مى‌آيد، و اگر آن را جبال در آسمان خوانده
کنایه است از بسيارى و تراكم آن. و كلمه
سنا (بدون مد) به معناى روشنى است. اين گفتار
عطف است بر جمله يزجى و معناى آن اين است كه آيا نمى‌بينى كه خدا از آسمان تگرگ متراكم و انبوه نازل مى‌كند، به
كوه‌ها و به هر سرزمينى كه بخواهد مى‌فرستد، و زراعت‌ها و بستان‌ها را تباه مى‌كند، و چه بسا نفوس و حيوانات را هم هلاک مى‌نمايد و از هركس بخواهد بر مى‌گرداند، و در نتيجه از
شر آن ايمن مى‌شود،
برف و تگرگى است كه روشنى برق آن نزديک است چشم‌ها را كور سازد. و اين آيه- به طورى كه سياق مى‌رساند- در مقام تعليل مطلب گذشته است كه
نور خدا را به مؤمنين اختصاص مى‌داد، و معنايش اين است كه مساله مذكور منوط به مشيت خداى تعالى است، هم چنان كه مى‌بينى كه او وقتى بخواهد از آسمان بارانى مى‌فرستد كه در آن منافعى براى خود مردم و حيوانات و زراعت‌ها و بستان‌هاى ايشان است و چون بخواهد تگرگى مى‌فرستد كه در هر سرزمينى كه بخواهد نازل مى‌كند، و از هر سرزمينى كه بخواهد شر آن را بر مى‌گرداند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سنا»، ج۲، ص ۴۲۱.
