• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَتَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: سَتَه (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: دبر.


سَتَه (به فتح سین و تاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای مقعد و نشيمنگاه است. این کلمه یک بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


سَتَه
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۵۱۶.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۳۴۶.    
در اقرب الموارد گويد: سته (بر وزن عقل و علم و شرف) به معناى مقعد و نشيمنگاه است. گاهى تاء را حذف كرده و «سه» به فتح و ضم اول- تلفظ مى‌كنند.
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۶۲۳.    


حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده: «الْعَيْنُ وِكَاءُ السَّهِ»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۶.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۶۳، حکمت ۴۶۶.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۷، حکمت ۴۶۶.    
(چشم، حافظ نشيمنگاه است (اشاره به اين كه هنگامى كه انسان به خواب مى‌رود وضوى او باطل مى‌شود.))
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۱، حکمت ۴۶۶.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۲.    
(شرح‌های حکمت:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۳.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۶۴۷.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۳۱.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۸۶.    
)
در نسخه ابن ابى‌الحديد نقل شده: «العين وكاء السته» با حرف تاءاصل است.
[۱۳] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۸۶.    
حديث از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) است كه فرموده: «العينان وكاء الستة فاذا نامت العينان استطلق الوكاء»
[۱۴] مجلسی، محمد تقی، بحار الأنوار - ط دارالاحیاء التراث، ج۷۷، ص۲۲۶.    
[۱۵] مازندرانی، محمد هادی، شرح فروع الکافی، ج۱، ص۳۳۶.    
يعنى «دو چشمان بند نشيمنگاه هستند چون چشمان به خواب روند بند باز مى‌شود.» گويا منظور بطلان وضو است، يعنى مادامی كه دو چشم باز است پایين و مقعد انسان بسته است و بالعكس.
مرحوم رضی فرموده: اين از استعارات عجيب است گویى مقعد را تشبيه كرده به ظرف و چشم را به «بند» و چون بند باز شود ظرف از انضباط مى‌افتد، مشهور آن است كه اين كلام از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) است ولى قومى آن را به امام (علیه‌السلام) نسبت داده‌اند.
[۱۶] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۶.    

محمد عبده گويد: اين كلام تمثيل است در فائده چشم نسبت به حفظ انسان از آنچه در پشت سر باشد، لائق به حال آن دو بزرگوار فقط اين معنى است معنى كلام امام (علیه‌السلام) اين مى‌شود: «چشم انسان بند و حافظ مقعد اوست.»
[۱۷] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۶۳، حکمت ۴۶۶.    


این کلمه یک بار در نهج‌ البلاغه آمده است.
[۱۸] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۶.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۵۱۶.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۳۴۶.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۶۲۳.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۶.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۶۳، حکمت ۴۶۶.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۷، حکمت ۴۶۶.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۱، حکمت ۴۶۶.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۲.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۳.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۶۴۷.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۳۱.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۸۶.    
۱۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۸۶.    
۱۴. ↑ مجلسی، محمد تقی، بحار الأنوار - ط دارالاحیاء التراث، ج۷۷، ص۲۲۶.    
۱۵. ↑ مازندرانی، محمد هادی، شرح فروع الکافی، ج۱، ص۳۳۶.    
۱۶. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۶.    
۱۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۶۳، حکمت ۴۶۶.    
۱۸. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۶.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سته»، ص۵۱۶.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 456 نهج البلاغه
جعبه ابزار