سَوْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَوْق (به فتح سین و سکون واو) از
واژگان نهج‌البلاغه، به معنای راندن است. ما بين پا و زانو را «ساق» می‌گویند. در وقت اشتداد امرى گويند: «قام الامر على ساق». یکی از معنای دیگری «سوق» بازار می‌باشد. موارد زیاد از این مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
سَوْق به معنای راندن است.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.
حضرت به
عثمان فرمود:
«فَلاَ تَکُونَنَّ لِمَرْوَانَ سَیِّقَهً یَسُوقُکَ حَیْثُ شَاءَ.» «نكند تو با اين سنّ زياد و گذراندن عمر، زمام خويش را به دست «مروان» بسپارى تا برد هر جا كه خاطر خواه اوست.»
(شرح های خطبه:
)
به اهل
کوفه فرموده:
«أَمَا وَاللهِ مَا أَتَيْتُكُمُ اخْتِيَاراً، وَلكِنْ جَئْتُ إِلَيْكُمْ سَوْقاً، وَلَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّكُمْ تَقُولُونَ: [۱۳] يَكْذِبُ.»«آگاه باشيد، به
خدا سوگند من به ميل خود به سوى شما نيامدم بلكه از روى ناچارى بود به من خبر رسيده كه مى‌گوييد: «
علی خلاف مى‌گويد».»
(شرح های خطبه:
)
«ساق» ما بين پا و زانو. در وقت اشتداد امرى گويند: «قام الامر على ساق»
در رابطه با
جاهلیت فرموده:
«ثُمَّ إِنَّ اللهِ سُبْحَانَهُ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلى‌الله‌عليه‌وآله) بالْحَقِّ حِينَ دَنَا مِنَ الدُّنْيَا الانْقِطَاعُ، وَأَقْبَلَ مِنَ الاْخِرَةِ الاْطِّلاَعُ، وَأَظْلَمَتْ بَهْجَتُهَا بَعْدَ إِشْرَاق، وَقَامَتْ بِأَهْلِهَا عَلَى سَاق.»«
خداوند محمّد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را هنگامى به
حق مبعوث ساخت كه ...
دنیا به پايان يافتن نزديک شده، نشانه‌هاى
آخرت روى آور گرديده، رونق آن پس از روشنايى به ظلمت گراييده و اهل خويش را از ناراحتى سر پا نگهداشته بود.»
(شرح های خطبه:
)
«سياق و سياقه» سوق دادن.
درباره
دنیا فرمود:
«دَارُ حَرَب وَسَلَب، وَنَهْب وَعَطَب، أَهْلُهَا عَلَى سَاق وَسِيَاق وَلَحَاق وَفِرَاق.» «دنيا سراى
غارت و
دزدی و ربودن (اموال و مقامات يكديگر) و تباهى و هلاكت است و اهل آن همواره آماده حركت (به سوى پايان
زندگی) و پيوستن (به پيشينيان) و جدايى (از دوستان و عزيزان) هستند.»
(شرح های خطبه:
)
«ساقه» آخر قشون كه اوّل آنرا مى‌راند چنانكه در خ ۳۳ و ۱۰۴ آمده است.
سوق- به ضم اول- بازار، جمع آن اسواق است و سه بار در «نهج» آمده است.
در وصف
منافقان فرمود:
«يَتَوَصَّلُونَ إِلَى الطَّمَعِ بِالْيَأْسِ لِيُقيمُوا بِهِ أَسْوَاقَهُمْ، وَيُنَفِّعُوا بِهِ أَعْلاَقَهُمْ.» «دنيا سراى
غارت و
دزدی و ربودن (اموال و مقامات يكديگر) و تباهى و هلاكت است و اهل آن همواره آماده حركت (به سوى پايان
زندگی) و پيوستن (به پيشينيان) و جدايى (از دوستان و عزيزان) هستند.»
(شرح های خطبه:
)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سوق»، ج۱، ص۵۶۵.
