سنت های تاریخ در قرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب سنت های تاریخ در قرآن ترجمه یکی از آثار مرحوم شهید
سید محمد باقر صدر «المدرسة القرآنیة» می‌باشد که در زمینه
تفسیر موضوعی قرآن کریم نگاشته شده و توسط سید جمال الدین موسوی به فارسی ترجمه شده است.
نویسنده با اشاره به
مذاهب و روش‌های تفسیری قرآن کریم و برشمردن نقایص تفسیر تجزیه‌ای یا ترتیبی قرآن کریم و خطرات ناشی از این نوع
تفسیر به
بیان روش تفسیر موضوعی و رابطه
بین این نوع تفسیر با تفسیر ترتیبی پرداخته و نقش تفسیر موضوعی در تکامل پژوهشهای اسلامی را یادآور شده و ضرورت آن را گوشزد نموده است. لزوم بهره گیری روش تفسیر موضوعی از روش تفسیر ترتیبی و نیز امتیازهایی که تفسیر موضوعی نسبت به تفسیر ترتیبی دارد نیز مورد بحث واقع شده است. از آنجا که محور بحث‌های موجود در این اثر «سنت‌های تاریخ در قرآن» است، مترجم همین نام را برای کتاب برگزیده است. مؤلف در این کتاب به بررسی قوانین و سنن تاریخی در قرآن پرداخته و لزوم سیر و بررسی حوادث تاریخی و اهمیت کشف سنت‌های تاریخ در قرآن را یادآور می‌شود. ویژگی‌های سنن تاریخی در قرآن، بستر و زمینه سنت‌های تاریخ، تحلیل عناصر اجتماعی در
قرآن ، نقش انسان در
حرکت تاریخ، نقش ایده آل گزینی در سرنوشت ملت‌ها، تحلیل عناصر اجتماعی و ریشه یابی تناقض در روابط انسانها و راه حل آن، بررسی تضاد طبقاتی مارکس و انعکاس رابطه انسان و طبیعت در رابطه انسان با انسان و قانون‌های ثابت و متغیر در
اسلام محتوای مطالب کتاب را شکل می‌دهد.
کتاب شامل یک مقدمه، ده فصل و یک خاتمه است.
در مقدمه به
بیان مذاهب تفسیری ، نقص تفسیر تجزیه‌ای (ترتیبی)، خطر تفسیر تجزیه‌ای، روش تفسیر موضوعی، رابطه تفسیر موضوعی و تفسیر تجزیه‌ای،
نقش احادیث در تفسیر تجزیه‌ای ،
روش موضوعی در احادیث فقه ، نقش تفسیر موضوعی در تکامل تحقیقات اسلامی، ضرورت تفسیر موضوعی، همکاری
بین دو روش تفسیر موضوعی و تجزیه‌ای در تفسیر، امتیازهای تفسیر موضوعی و
فرق بین علم تاریخ و سایر علوم ، پرداخته شده است.
در فصل اول، سنت‌های تاریخ در قرآن مطالبی چون قرآن و سیمای سنت‌های تاریخ،
لزوم سیر و بررسی حوادث تاریخی و اهمیت کشف سنت‌های تاریخ در قرآن مورد بحث واقع شده است.
در فصل دوم، ویژگی‌های سنت‌های تاریخ در قرآن، سه مطلب بنیادی در سنت‌های تاریخ و حدود و قلمرو سنت‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل سوم، بستر سنت‌های تاریخ، نقش علت غایی در سنت‌های تاریخ، تفاوت عمل فردی و عمل اجتماعی، سه صورت از
سنن تاریخ در قرآن ، مقدار روز در اصطلاح سنت‌های تاریخ در قرآن و مطالبی جز این مطرح شده است.
در فصل چهارم عناصر اجتماعی در قرآن تحلیل شده و در فصل پنجم نقش انسان در
حرکت تاریخ مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل کیفیت تعامل عناصر تاریخ، ضرورت
هماهنگی بین حرکتهای روبنایی و زیربنایی، ایده آل گزینی در زندگی
انسان و اقسام ایده آل‌ها مطرح شده است. فصل ششم به بررسی نقش ایده آل گزینی پرداخته و رفتار تاریخ با ملت‌های بی ایده آل و چند نمونه از انواع ایده آل را مطرح ساخته است. فصل هفتم به منتهی شدن خط سیر همه به سوی ایده آل مطلق اشاره دارد و مسیر تاریخی انسان در پرتو اصول پنج گانه تشیع را مورد پژوهش قرار داده است. فصل هشتم به تحلیل عناصر اجتماعی و ریشه یابی تناقض در روابط انسانها و راه حل آن و توضیح تضاد طبقاتی مارکس پرداخته و فصل نهم انعکاس رابطه انسان و طبیعت در رابطه انسان با انسان و
رابطه انسان و طبیعت از دیدگاه قرآن و... را مورد بررسی قرار داده و در فصل دهم قانون‌های ثابت و متغیر اسلام
بیان شده است. در خاتمه کتاب نیز نتیجه بحث‌های قرآنی مطرح شده بطور خلاصه آمده است.
این اثر که به خامه شهید سید محمد باقر صدر نگاشته شده توسط سید جمال الدین موسوی به فارسی ترجمه شده و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۲۷۲ صفحه از سوی انتشارات تفاهم برای بار سوم در سال ۱۳۸۱ شمسی به چاپ رسیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
