سلم بن عمرو خاسر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعمرو سلم بن عمرو خاسر بصری (م ۱۸۶ هـ) از شعرا و شخصیتهای ادبی
قرن دوم قمری بوده و خلفای
بنیعباس و
برمکیان را
مدح کرده است.
ابوعمرو سلم بن عمرو بن
حماد بن عطاء بن یاسر خاسر بصری، منسوب به
تمیم است در
بصره به دنیا آمد
و به
بغداد رفت
و در آنجا سکنی گزید.
وی از شاگردان
بشار بن بُرْد به شمار میآمد
اما در به کارگیری بعضی از معانی، بر بشّار پیشی گرفت و آن معانی را در قالبی لطیفتر ادا کرد. و از او اشعار زیادی نقل کرده است که در قولی، به نه هزار بیت بالغ میشود.
او شاعری فصیح،
بیتکلف،
نیکوسرا
و بذلهگو بود و زیاد میسرود.
دربارهاش گفتهاند: خوب مدیحهسرایی نمیکرد، ولی مرثیه خوب میسرود.
ایشان را از این جهت خاسر (زیانکار) میگویند که
قرآن خود را به
طنبوری فروخت.
برخی هم گفتهاند: از این جهت خاسر نامیده شد که اموال خود را صرف
شعر و ادب، مجالست با شعرا و... کرد.
سلم بن عمرو با اشعاری روان و استوار، حاکمان زمان خود مانند
مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ هـ)،
هادی عباسی (خلافت ۱۶۹-۱۷۰ هـ) و
هارون عباسی (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ هـ) را مدح کرده و در سوگ
منصور عباسی (خلافت ۱۳۶-۱۵۸ هـ) و
مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ هـ) مرثیه سروده است.
سلم بن عمرو، خلفای بنیعباس و برمکیان را مدح کرده و آنها نیز او را مورد لطف قرار دادهاند. گویند: پیش از مرگش، پنجاه هزار دینار نزد
شمر غسّانی به
امانت گذاشت و هیچ وارثی نداشت.
ابراهیم موصلی از این امر اطلاع داشت. روزی که برای
هارون الرشید آواز میخواند و هارون به طرب و شادی درآمده بود، به او گفت: خواستهات چیست؟ ابراهیم گفت: ای امیرالمؤمنین! از تو چیزی را میخواهم که از مال تو نیست و غیر از آن هم چیزی را بر تو تکلیف نمیکنم. گفت: آن چیست؟ ابراهیم گفت: خواسته من ودیعه سلم خاسر است که وارثی هم ندارد. هارون الرشید نیز امر کرد آن را به ابراهیم بدهند.
اشعاری از خود به جا گذاشت که ۱۵۰ ورقه بوده است.
برخی از اشعارش چاپ و منتشر شده است.
اثر دیگر وی اخبار مع بشار بن برد و ابیالعتاهیه میباشد.
سلم بن عمرو سرانجام در سال ۱۸۶ هـ
در زمان خلافت هارون الرشید (۱۷۰-۱۹۳ هـ) درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۷۵، برگرفته از مقاله «ابوعمرو سلم بن عمرو خاسر».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۲۳.