سرانجام باطل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در متون دینی
اوستا ،
اوپانیشاد ،
عهد عتیق ،
عهد جدید و حتی مکاتب مبتنی بر
ثنویت نیز
باطل سرانجام محکوم به نابودی، و پیروزی از آنِ حق است.
قرآن کریم در آیاتی پرشمار بر نافرجامی باطل تأکید کرده و سرعت زوال و بی‌اثر شدن باطل را از ویژگی‌های ذاتی آن دانسته است،
بر این اساس اهل
باطل نیز به سرنوشت باطل دچار خواهند شد.
نظام حاکم بر
جهان بر مبنای حق بنا شده است:«خَلَقَ السَّموتِ والاَرضَ بِالحَقِّ»
و در آن هر موجودی فرمانبردار
حق و
تسبیح گوی اوست.
بر اساس آیه «فَاَمَّا الزَّبَدُ فَیَذهَبُ جُفاءً»
باطل که برخلاف این جریان حق‌محور عمل می‌کند، به کنار خواهد افتاد و از سیر وجود و هستی بیرون خواهد رفت.
در جهانی که نهایت آن برپایی نظام پاداش و جزا:«لِیَجزِیَ الَّذینَ اَسوا بِما عَمِلوا و یَجزِیَ الَّذینَ اَحسَنوا‌بِالحُسنی»
و تحت سیطره خدای احکم الحاکمین است
باطل، قطعاً امکان کامروایی نخواهد داشت و نمود آن در مقایسه با حق، تنها نمایش و جرقه‌ای خاموش شدنی خواهد بود
و از آن‌جا که نظام عالم بر مبنای قانون اسباب و مسببات است و تنها بر اساس اراده افراد و فاعل‌ها استوار نیست، اثر منفی هر باطلی نیز تنها به اهل باطل باز خواهد گشت.
چنین است که
مکر سوء جز به اهلش باز نمی‌گردد.
قرآن کریم ،
حقانیت خداوند و باطل بودن غیر او و بیان برتری و پیروزی حق:«ذلِکَ بِاَنَّ اللّهَ هُوَ الحَقُّ واَنَّ ما یَدعُونَ مِن دونِهِ هُوَ البطِلُ واَنَّ اللّهَ هُوَ العَلیُّ الکَبیر»
را به عنوان یک اصل بیان کرده و ناکامی اهل باطل را معلول پیروی آنان از باطل و مشمول این اصل دانسته است:«ذلِکَ بِاَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا اتَّبَعُوا البطِل»
و تأکید دارد که ممکن است باطل به‌طور موقت چهره حق را بپوشاند؛ ولی نیروی ماندن دائمی ندارد و سرانجام کنار‌می‌رود.
اصل پیروزی و غلبه حق و محو شدن باطل با تعبیرهایی گوناگون مورد تأکید
قرآن است. بخشی از این تعابیر که به صورت فعل مضارع یا ماضی یا جمله اسمیه و نشان وقوع قطعی امر است، از اراده و سنت قطعی الهی از نابودی باطل خبر می‌دهد؛ مانند آیات «و یُریدُ اللّهُ اَن یُحِقَّ الحَقَّ بِکَلِمتِهِ ویَقطَعَ دابِرَ الکفِرین _ لِیُحِقَّ الحَقَّ و یُبطِلَ البطِلَ ولَو کَرِهَ المُجرِمون»
که ذیل داستان
جنگ بدر آمده است
همچنین آیه «و قُل جاءَ الحَقُّ و زَهَقَ البطِلُ اِنَّ البطِلَ کانَ زَهوقا»
و آیه «قُل جاءَ الحَقُّ و ما یُبدِئُ البطِلُ و ما یُعید»
که بر ثبات و استمرار این سنت الهی تأکید کرده است. آیه «بَل‌نَقذِفُ بِالحَقِّ عَلَی البطِلِ فَیَدمَغُهُ فَاِذا هُوَ‌زاهِقٌ»
با تأکید بر این
سنت الهی ، قدرت حق و ناچیز بودن و ناتوانی باطل را بیان می‌کند که ممکن است غلبه ظاهری و موقت داشته باشد؛ اما حق یکباره از کمین بیرون می‌آید و آن را نابود می‌کند.
عباراتی همانند «و لَو کَرِهَ المُجرِمون»
و آیاتی که متضمن بیان ناکامی باطل است
به ناخوشایندی اهل باطل از این سنت الهی و ضرورت آمادگی مؤمنان برای دفع کید آنان اشاره دارد.
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«باطل».
