• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سخی سرور سلطان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سخی سرور سلطان، صوفی سلسلۀ چِشتیه در قرن ششم است.




اطلاعات موجود دربارۀ او اندک است.
سیداحمد، مشهور به سخی سرور سلطان، در ۵۲۴ در کُرسی کوت/ سیالکوتِ شهر مُلتان به دنیا آمد.
القاب متعددی برای او ذکر کرده‌اند، از جمله پیر خانو، لکهی‌خان، لکه داتا .
[۱] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص ۲۴۵، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴؛
[۲] عبدالرشید، داتا گنج بخش،زندگینامه و تعالیم شیخ‌ابوالحسن علی‌ بن عثمان هجویری، ترجمه احمد سمیعی، ج۱، ص۲۳، تهران ۱۳۴۹ش،

پدرش، زین‌العابدین، از سادات حسینی بود که از سرزمین های عربی به سیالکوت مهاجرت کرده بود.
[۳] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۵ـ۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.

زین‌العابدین از صوفیان ملتان به ‌شمار می‌رفت؛ بنابراین، سخی در ابتدا مرید پدر خود شد.
آنگاه به بغداد رفت و مدتی نزد عبدالقادر گیلانی و سپس شیخ شهاب‌الدین سهروردی به سیر و سلوکپرداخت.
[۴] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.




پس از آن، در بازگشت به هند ، در چشت توقف کرد و در آن‌جا به خواجه مودود چشتی دست ارادت داد و خرقه خلافت و اجازه دستگیری دریافت نمود.
[۵] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
[۶] شمیم محمود زیدی،احوال و آثار شیخ بهاءالدین زکریا ملتانی و خلاصه‌العارفین، ج۱، ص۱۳، ا راولپندی ۱۳۵۳ش/۱۳۹۴
 
[۷] غلامعلی آریا، طریقه چشتیه در هند و پاکستان، ج۱، ص۴۴، تهران ۱۳۸۳ش.

سخی در مدتی که نزد خواجه مودود بود، به چوپانی و زراعت پرداخت، سپس به لاهور رفت و از مولوی محمداسحاق لاهوری علوم ظاهری آموخت.
بعد از آن به سودبرا (یکی از روستاهای ناحیه وزیرآباد) رفت و به سیروسلوک و ارشاد مردم پرداخت 
[۸] غلام سرور لاهوری،خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.

در همان‌جا بود که به سخی سرور و لکه داتا مشهور شد، چون کسی از نزد او محروم بازنمی‌گشت.
[۹] غلامعلی آریا، طریقه چشتیه در هند و پاکستان، ج۲، ص۲۴۶ـ۲۴۷، تهران ۱۳۸۳ش.

به همین دلیل کراماتی هم به او نسبت داده‌اند.
[۱۰] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص ۲۴۷ـ۲۴۸.




سخی پس از مدتی به زادگاه خود بازگشت و به تعلیم و تربیت مریدان پرداخت.
در آن‌جا افراد زیادی به او دست ارادت دادند؛ ازاین‌رو، عده‌ای از روی کینه ، او و همسر و برادرش (عبدالغنی) و پسرش (سراج‌الدین معروف به سید راج) را در ۵۷۷ به قتل رساندند.
[۱۱] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص ۲۴۸.

مزار او در سیالکوت است
[۱۲] غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص۲۴۸.
؛ اما کوثر
[۱۳] محمداکرام،آب کوثر، ج۱، ص۲۷، لاهور ۲۰۰۲.
مزار او را در دیره غازی‌خان پنجاب دانسته و آرمان سرحدی
[۱۴] امان‌اللّه‌خان آرمان سرحدی،عرس اورمیلی، ج۱، ص۸۷، لاهور ۱۹۵۸.
نیز آن را در موری دروازۀ لاهور ذکر کرده است.
عُرس سخی هر سال در ۱۱ آوریل برگزار می‌شود
[۱۵] مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
اما آرمان سرحدی
[۱۶] امان‌اللّه‌خان آرمان سرحدی، عرس اورمیلی، ج۱، ص۸۷، لاهور ۱۹۵۸.
 تاریخ عرس را ۲۹ اوت هر سال نوشته است.



از سخی سرور اثری گزارش نشده است، فقط کتابی با نام شجره‌نامه پیروان سروریه وجود دارد که دربارۀ زنجیرۀ تبار و پیروان سروریه است .
[۱۷] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان،ج۱۱،ص۱۰۹۵، اسلام‌آباد ۱۳۶۹ش

در منطقه نِگاهه پنجاب، خانقاهی به نام سخی سرور بنا شده است.
حکومت پاکستان در ۱۳۳۹ش/ ۱۹۶۰ ادارۀ اوقاف را تأسیس کرد و اکثر خانقاهها را تحت پوشش خود قرار داد و ساماندهی خانقاه سخی سرور هم به این اداره محول شد. 
[۱۸] مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.




امروزه سخی سرور پیروان زیادی دارد، که بیش‌تر به سروریه ، سلطانیه ، نگاهیه، سیوک سخی سرور، سلطانی‌رام رای، نگاهه پیر و دهونگَل سیوک معروف‌اند.
[۱۹] مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.

جالب توجه آن‌که برخی هندوان هم به وی معتقد و به «سلطانی» مشهورند .
[۲۰] محمداکرام،آب کوثر، ج۱، ص۸۳، لاهور ۲۰۰۲.

اکثر پیروان او در پنجاب، گُجرات، بلوچستان ، ملتان و لاهور سکونت دارند. 
[۲۱] مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
[۲۲] محمداکرام،آب کوثر، ج۱، ص۸۳، لاهور ۲۰۰۲.




(۱) امان‌اللّه‌خان آرمان سرحدی، عرس اورمیلی، لاهور ۱۹۵۸.
(۲) غلامعلی آریا، طریقه چشتیه در هند و پاکستان، تهران ۱۳۸۳ش.
(۳) محمداکرام، آب کوثر، لاهور ۲۰۰۲.
(۴) مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
(۵) عبدالرشید، داتا گنج بخش، زندگینامه و تعالیم شیخ‌ابوالحسن علی‌بن عثمان هجویری، ترجمه احمد سمیعی، تهران ۱۳۴۹ش.
(۶) غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
(۷) انعامالحق کوثر، تذکره صوفیائی بلوچستان، لاهور ۱۹۸۶.
(۸) شمیم محمود زیدی، احوال و آثار شیخ بهاءالدین زکریا ملتانی و خلاصه‌العارفین، راولپندی ۱۳۵۳ش/۱۳۹۴.
(۹) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، اسلام‌آباد ۱۳۶۹ش


 
۱. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص ۲۴۵، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴؛
۲. عبدالرشید، داتا گنج بخش،زندگینامه و تعالیم شیخ‌ابوالحسن علی‌ بن عثمان هجویری، ترجمه احمد سمیعی، ج۱، ص۲۳، تهران ۱۳۴۹ش،
۳. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۵ـ۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
۴. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
۵. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
۶. شمیم محمود زیدی،احوال و آثار شیخ بهاءالدین زکریا ملتانی و خلاصه‌العارفین، ج۱، ص۱۳، ا راولپندی ۱۳۵۳ش/۱۳۹۴
۷. غلامعلی آریا، طریقه چشتیه در هند و پاکستان، ج۱، ص۴۴، تهران ۱۳۸۳ش.
۸. غلام سرور لاهوری،خزینة الاصفیاء، ج۲، ص۲۴۶، نولکشور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
۹. غلامعلی آریا، طریقه چشتیه در هند و پاکستان، ج۲، ص۲۴۶ـ۲۴۷، تهران ۱۳۸۳ش.
۱۰. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص ۲۴۷ـ۲۴۸.
۱۱. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص ۲۴۸.
۱۲. غلام‌سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج ۲، ص۲۴۸.
۱۳. محمداکرام،آب کوثر، ج۱، ص۲۷، لاهور ۲۰۰۲.
۱۴. امان‌اللّه‌خان آرمان سرحدی،عرس اورمیلی، ج۱، ص۸۷، لاهور ۱۹۵۸.
۱۵. مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
۱۶. امان‌اللّه‌خان آرمان سرحدی، عرس اورمیلی، ج۱، ص۸۷، لاهور ۱۹۵۸.
۱۷. احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان،ج۱۱،ص۱۰۹۵، اسلام‌آباد ۱۳۶۹ش
۱۸. مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
۱۹. مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
۲۰. محمداکرام،آب کوثر، ج۱، ص۸۳، لاهور ۲۰۰۲.
۲۱. مقبول بیگ بدخشانی، «سخی سرور سلطان»، در اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۹۷۳.
۲۲. محمداکرام،آب کوثر، ج۱، ص۸۳، لاهور ۲۰۰۲.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سخی سرور سلطان»، شماره۵۴۶۵.    






جعبه ابزار