سته (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَتَه (به فتح سین و تاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
مقعد و نشيمنگاه است. این کلمه یک بار در
نهج البلاغه آمده است.
سَتَه در اقرب الموارد گويد: سته (بر وزن عقل و علم و شرف) به معناى مقعد و نشيمنگاه است. گاهى تاء را حذف كرده و «سه» به فتح و ضم اول- تلفظ مى‌كنند.
حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده:
«الْعَيْنُ وِكَاءُ السَّهِ» (چشم، حافظ نشيمنگاه است (اشاره به اين كه هنگامى كه انسان به خواب مى‌رود وضوى او باطل مى‌شود.))
(شرح‌های حکمت:
)
در نسخه ابن ابى‌الحديد نقل شده: «العين وكاء السته» با حرف تاءاصل است.
حديث از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) است كه فرموده: «العينان وكاء الستة فاذا نامت العينان استطلق الوكاء»
يعنى «دو چشمان بند نشيمنگاه هستند چون چشمان به خواب روند بند باز مى‌شود.» گويا منظور بطلان وضو است، يعنى مادامی كه دو
چشم باز است پایين و مقعد انسان بسته است و بالعكس.
مرحوم رضی فرموده: اين از استعارات عجيب است گویى مقعد را تشبيه كرده به ظرف و چشم را به «بند» و چون بند باز شود ظرف از انضباط مى‌افتد، مشهور آن است كه اين كلام از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) است ولى قومى آن را به امام (علیه‌السلام) نسبت داده‌اند.
محمد عبده گويد: اين كلام تمثيل است در فائده چشم نسبت به حفظ
انسان از آنچه در پشت سر باشد، لائق به حال آن دو بزرگوار فقط اين معنى است معنى كلام امام (علیه‌السلام) اين مى‌شود: «چشم انسان بند و حافظ مقعد اوست.»
این کلمه یک بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سته»، ص۵۱۶.
