• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سالم‌ بن‌ حسن‌ بن‌ هبةالله‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوالغنائم‌ امین‌الدین‌ سالم‌ بن‌ حسن‌ بن‌ هبةالله‌ بن‌ محفوظ (۵۷۷ -۳ جمادی‌ الاخر ۶۳۷ق‌/۱۱۸۱-۳۱ دسامبر ۱۲۳۹م‌)، محدث‌، فقیه‌ شافعی‌ و ادیب‌ است.



وی‌ در دمشق‌ زاده‌ شد، هنوز بیش‌ از ۵ سال‌ نداشت‌ که‌ همراه‌ پدر به‌ سفرهای‌ مختلف‌ رفت‌ و از استادانی‌ هم‌چون‌ نصرالله‌ قَزّاز، ابوالعلاء محمد بن‌ جعفر بن‌ عقیل‌ و عبدالرحیم بن‌ اسماعیل‌ حدیث‌ شنید.
[۱] منذری‌، عبدالعظیم‌، ج۳، ص۵۳۳، التکملة لوفیات‌ النقلة، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۴م‌.
[۲] ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.

در دمشق‌ از فضل‌ بن‌ بانیاسی‌ و اسامة بن‌ منقذ و عبدالرزاق‌ بن‌ نجار و خضر بن‌ طاووس‌ و در بغداد از ابن‌ شاتیل‌ حدیث‌ آموخت‌.
[۳] منذری‌، عبدالعظیم‌، ج۳، ص۵۳۳، التکملة لوفیات‌ النقلة، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۴م‌.
[۴] ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
[۵] ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۳، ص۶۱،، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.

ابوالغنائم‌ در حدیث‌ به‌ چنان‌ درجه‌ای‌ رسید که‌ افرادی‌ مانند برزالی‌، قوصی‌، ابوالفضل‌ ابن‌ عساکر و عده‌ای‌ دیگر از او حدیث‌ روایت‌ کردند.
وی‌ حافظ قرآن‌ بود و از ادب‌ و فقه‌ نیز بهره‌ داشت‌.
[۶] ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
[۷] ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۳، ص۶۱،، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
[۸] صفدی‌، خلیل‌، ج۱۵، ص۸۰، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ هلموت‌ ریتر، بیروت‌، ۱۳۸۱ق‌/۱۴۰۸م‌.

ابوالغنائم‌ ۲۰ سال‌ بیشتر نداشت‌ که‌ به‌ شهادت‌ در محاکم‌ قضایی‌ پذیرفته‌ شد. وی‌ مدتی‌ نیز رسیدگی‌ به‌ امور بیمارستان‌ها و ورّاث‌ را بر عهده‌ داشت‌ و در این‌ امر حسن‌ شهرت‌ یافت‌.
[۹] ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
[۱۰] ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۳، ص۶۱،، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
[۱۱] صفدی‌، خلیل‌، ج۱۵، ص۸۰، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ هلموت‌ ریتر، بیروت‌، ۱۳۸۱ق‌/۱۴۰۸م‌.



پسران‌ ابوالغنائم‌ نیز همانند پدر نام‌آور بودند: پسر بزرگ‌تر، شرفالدین‌ عبدالرحمان‌ بن‌ سالم‌ (ح‌ ۵۹۱ -۱۱ شعبان‌ ۶۶۴ق‌/۱۱۹۵-۱۹ مه ۱۲۶۶م‌) از عمر بن‌ طبرزد و ابوالیمن‌ کندی‌ و دیگران‌ استماع‌ کرد و مدتی‌ عهده‌دار نظارت‌ بر دیوان‌ بود.
[۱۲] یونینی‌، موسی‌، ج۲، ص۳۵۵، ذیل‌ مرا¸ة الزمان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۵ق‌/ ۱۹۵۵م‌.
[۱۳] ابن‌ شاکر کتبی‌، محمد، ج۲۰، ص۳۴۰-۳۴۱، عیون‌ التواریخ‌، به‌ کوشش‌ فیصل‌ سامر و نبیله‌ عبدالمنعم‌ داوود، بغداد، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.

پسر دیگر، بهاءالدین‌ حسن‌ (۵۹۴ -۴ صفر ۶۶۴ق‌/۱۱۹۸-۱۶ نوامبر ۱۲۶۵م‌) نیز مانند برادر بزرگ‌ خود از عمر بن‌ طبرزد و ابوالیمن‌ کندی‌ و دیگران‌ استماع‌ کرد.
[۱۴] یونینی‌، موسی‌، ج۲، ص۳۵۴- ۳۵۵، ذیل‌ مرا¸ة الزمان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۵ق‌/ ۱۹۵۵م‌.

محمد (۵۹۸ -۲۰ ذیقعده ۶۷۰ق‌/۱۲۲۰-۲۰ ژوئیه ۱۲۷۲م‌) پسر دیگر به‌ مقام‌ صدر کبیر دست‌ یافت‌ و مانند برادران‌ خود به‌ فراگیری‌ حدیث‌ علاقه‌ داشت‌ و نزد پدر و نیز تاج‌الدین‌ کندی‌، هبةالله‌ بن‌ طاووس‌، ابن‌ ابی‌ لقمه‌ و ابوالمجد قزوینی‌ حدیث‌ فرا گرفت‌ و به‌ مصر سفر کرد و از اصحاب‌ سلفی‌ حدیث‌ شنید و فرزندش‌، قاضی‌ القضاة نجم‌الدین‌ و ابن‌ عطار و دمیاطی‌ از او روایت‌ کردند.
[۱۵] یونینی‌، موسی‌، ج۲، ص۴۸۶-۴۸۷، ذیل‌ مرا¸ة الزمان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۵ق‌/ ۱۹۵۵م‌.
[۱۶] صفدی‌، خلیل‌، ج۳، ص۸۴، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ هلموت‌ ریتر، بیروت‌، ۱۳۸۱ق‌/۱۴۰۸م‌.
[۱۷] ابن‌ تغری‌ بردی‌، النجوم‌، ج۷، ص۲۳۷.



۱. منذری‌، عبدالعظیم‌، ج۳، ص۵۳۳، التکملة لوفیات‌ النقلة، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۴م‌.
۲. ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
۳. منذری‌، عبدالعظیم‌، ج۳، ص۵۳۳، التکملة لوفیات‌ النقلة، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۴م‌.
۴. ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
۵. ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۳، ص۶۱،، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
۶. ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
۷. ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۳، ص۶۱،، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
۸. صفدی‌، خلیل‌، ج۱۵، ص۸۰، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ هلموت‌ ریتر، بیروت‌، ۱۳۸۱ق‌/۱۴۰۸م‌.
۹. ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، طبقه ۶۴، ص۳۰۶،، به‌ کوشش‌ بشار عواد معروف‌ و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
۱۰. ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۳، ص۶۱،، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
۱۱. صفدی‌، خلیل‌، ج۱۵، ص۸۰، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ هلموت‌ ریتر، بیروت‌، ۱۳۸۱ق‌/۱۴۰۸م‌.
۱۲. یونینی‌، موسی‌، ج۲، ص۳۵۵، ذیل‌ مرا¸ة الزمان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۵ق‌/ ۱۹۵۵م‌.
۱۳. ابن‌ شاکر کتبی‌، محمد، ج۲۰، ص۳۴۰-۳۴۱، عیون‌ التواریخ‌، به‌ کوشش‌ فیصل‌ سامر و نبیله‌ عبدالمنعم‌ داوود، بغداد، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
۱۴. یونینی‌، موسی‌، ج۲، ص۳۵۴- ۳۵۵، ذیل‌ مرا¸ة الزمان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۵ق‌/ ۱۹۵۵م‌.
۱۵. یونینی‌، موسی‌، ج۲، ص۴۸۶-۴۸۷، ذیل‌ مرا¸ة الزمان‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۷۵ق‌/ ۱۹۵۵م‌.
۱۶. صفدی‌، خلیل‌، ج۳، ص۸۴، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ هلموت‌ ریتر، بیروت‌، ۱۳۸۱ق‌/۱۴۰۸م‌.
۱۷. ابن‌ تغری‌ بردی‌، النجوم‌، ج۷، ص۲۳۷.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن صصری»، شماره۱۴۰۸.    






جعبه ابزار