سال 616 هجری قمری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سال ۶۱۶ هجری قمری، شانزدهمین سال از قرن ۷ قمری و مصادف با
سال ۵۹۸ هجری شمسی است. در این سال رویدادها و وقایع نظامی و غیرنظامی مختلفی در جهان اسلام رخ داد، مانند: تأسیس امپراتوری
چنگیزخان، عقد قرارداد میان
چنگیزخان و
خوارزمشاه، درگذشت حاکم سلاجقه روم و جانشینی برادرش، جنگ صلیبی پنجم و سقوط برخی شهرها، درگذشت برخی از شخصیت‌های مشهور دیگر مانند:
ابن ابی اصیبعه و ... .
- چنگیزخان امپراتوری بزرگی که از شرق به چین و اطراف آن و از غرب به مرزهای دولت خوارزم در منطقه ماوراءالنهر می‌رسید، تشکیل داد.
- چنگیزخان که می‌خواست با دولت خوارزم روابط تجاری برقرار کند، نامه‌ای به همراه هیئت از تجار مسلمان که به سرزمین او می‌آمدند، برای خوارزمشاه علاءالدین فرستاد. در این نامه خواستار برقراری روابط دوستانه با او شد تا امنیت قافله‌های تجاری میان دو مملکت را تضمین کند. این قرارداد بسته شد و هیئت، آن را برای چنگیزخان برد.
- چیزی نگذشت که خوارزمشاه این قرارداد را نقض کرد. قافله تجاری بزرگی، مقدار در خور توجهی کالای گرانبها، به همراه نماینده شخص چنگیزخان به طرف سرزمین خوارزم حرکت کرد. چون به شهر اترار در ساحل غربی رود جیحون و اولین منطقه تحت نفوذ خوارزمشاه رسید، اینال خان، حاکم اترار، اموال قافله را تصاحب کرد و به دستور خوارزمشاه همه افراد قافله را که میان آنان نماینده شخص چنگیزخان بود، از دم تیغ گذراند. چون چنگیزخان مطلع شد، هیئتی متشکل از سه نماینده نزد خوارزمشاه فرستاد و درخواست تسلیم اینال خان کرد.
- خوارزمشاه نه تنها این درخواست را رد کرد، بلکه دستور داد بزرگ آنان را که مسلمانی ترک بود، اعدام کنند و دو نفر دیگر را پس از تراشیدن موی ریش و سر، بازگرداند.
- درگذشت عزالدین کیکاووس و جانشینی برادرش علاءالدین کیقباد.
- ملک کامل پس از محاصره و سقوط دمیاط به دست صلیبیان، شهر منصوره را ساخت و لشکر خود را در آن مستقر ساخت.
- ناوگان صلیبیان کنار دمیاط لنگر انداخت و آن را به محاصره درآورد.
- ملک کامل به صلیبیان پیشنهاد مصالحه داد؛ بنابراین شهر بیت المقدس را با این اعتبار که پادشاهی قدس در آن در نظر گرفته شود، آن چنان که پیش از جنگ حطین بود ـ جز کرک و وادی عربه را ـ به آنان بازگرداند؛ ولی صلیبیان این پیشنهاد را رد کرده و بر جنگ اصرار داشتند.
- گروه‌های کمکی از فرانسه و انگلستان به صلیبیان پیوستند و محاصره دمیاط را شدت بخشیدند و دمیاط پس از نه ماه مقاومت تسلیم شد. صلیبیان وارد شهر شدند و قتل و غارت و تخریب را به نهایت رساندند.
- کاری که حاکم اترار با تجار کرد و اموال آنان را گرفت و خودشان را کشت و کاری که خوارزمشاه با فرستادگان چنگیزخان کرد بهانه به دست چنگیزخان داد تا به خوارزم حمله کند؛ حمله‌ای که آغاز بزرگ‌ترین فاجعه‌ای بود که جان و مال مسلمانان را گرفت و شهرهاشان را به ویرانی ترسناکی فرو برد. چنگیزخان همه سپاهیان خود راگرد آورد و ابتدا به منطقه ماوراءالنهر یورش برد. سپاه خود را به چند دسته تقسیم و خود بزرگ ترین آن را فرماندهی کرد و دیگر دسته‌ها را به پسرانش جغتای، اوگتای و جوجی سپرد.
- خجند پس از مقاومتی نومیدانه به تصرف درآمد و پس از آن بخارا با محاصره‌ای اندک تسلیم و غارت شد و مردم بسیاری به قتل رسیدند و همانند انتقام گیرنده بی رحم به آن آسیب رساندند و هر کس از مرگ رهید، شهر را ترک کرد و شهر خالی شد.
• ابن ابی اصیبعه رشیدالدین.
• ابن شاس.
• ستّ الشام.
• ابوالبقاء عکبری.
• محمد بن زنگی.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۳، ص۲۹۱.
