سال 317 هجری قمری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در سال سیصد و هفده هجری قمری، رویدادها و وقایع نظامی مختلفی در جهان اسلام رخ داد، مانند: برکناری
مقتدر عباسی از خلافت توسط نازوک، ابوالهیجاء و عده‌ای از سرداران ترک و به خلافت رسیدن
معتضد عباسی، کشته شدن نازوک و ابوالهیجاء و بازگرداندن دوباره مقتدر به خلافت،
آشوب در بغداد به سبب اختلاف در تفسیر یک آیه، برقراری
دولت حمدانیان در
موصل، درگذشت برخی از شخصیت‌های مشهور مانند
ابوالقاسم بغوی و ... .
• سردار مونس و نازوک رئیس شرطه
بغداد و امیر ابوالهیجاء حمدانی همراه عده‌ای از سرداران ترک، مقتدر عباسی را ناچار به برکناری از خلافت می‌کنند و او می‌پذیرد و آنان با محمد بن معتضد (برادر پدری مقتدر) بیعت می‌کنند و به او لقب قاهر می‌دهند. مونس، مقتدر و مادر و فرزندان و کنیزانش را با خود به خانه‌اش می‌برد. قاهر، نازوک رئیس شرطه بغداد را با حفظ سِمَت به پرده‌داری خود گمارد.
• سپاهیان شورش می‌کنند و در حالی که از آنچه بر خلیفه مقتدر گذشته ناراحتند، خواهان حق بیعت و مواجب یک ساله می‌شوند. آن‌گاه به نازوک و ابوالهیجاء حمله می‌کنند و آن دو را می‌کشند و مقتدر را از خانه مونس خارج و دوباره او را خلیفه می‌کنند. او نیز مواجب آنان را می‌پردازد. مقتدر عباسی برادرش قاهر را دستگیر و در خانه مادرش
شغب (نامادری قاهر) زندانی می‌کند. شغب، با قاهر خوش‌رفتاری می‌کند و او را گرامی می‌دارد. مقتدر در مسند خلافت می‌ماند تا آن‌که در سال ۳۲۰ق کشته می‌شود.
• مقتدر پس از کشته شدن نازوک، حاجب خود محمد بن یاقوت را رئیس شرطه بغداد می‌کند.
• میان
شیعیان و هواخواهان
ابوبکر مروزی و
ابومحمد بربهاری، دو تن از پیشوایان
حنبلی، بر سر تفسیر یک آیه
آشوب و
فتنه به‌پا می‌شود و مردمان بسیاری کشته می‌شوند؛ هواداران مروزی، مقام محمود در آیه: «عسی ان یبعثک ربُّک مقاماً محموداً؛
» را این‌گونه تفسیر می‌کنند: خداوند،
محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را همراه خود بر
عرش می‌نشاند، اما شیعیان مقام محمود را همان
شفاعت پیامبر از امت خود می‌دانند.
• ناصرالدوله ابن ابی‌الهیجاء عبدالله حمدانی، دولت حمدانیان را در
موصل تاسیس می‌کند.
• ناتوانی دولت در حمایت از مرزهای جزیره در برابر غارت‌های
رومیان، مردم را در آن مرزها برمی‌انگیزاند و هیات‌هایی از آنان به پایتخت می‌آیند و درخواست حمایت از مرزها به‌وسیله سپاه می‌کنند، اما نتیجه‌ای نمی‌گیرند، زیرا دستگاه خلافت از تامین این خواسته و حمایت مرزنشینان ناتوان است.
•
ابوطاهر قرمطی پس از ورود به
مکه و کندن
حجرالاسود و
قتل و غارت و ویرانگری به نام
مهدی عبیدی به‌عنوان خلیفه خطبه می‌خواند. مسیر حج مردم عراق تا سال ۳۲۰ق که قاهربالله خلیفه می‌شود، بسته است و کسی از
عراق به
حج نمی‌رود.
•
قحطی و گرانی در
اندلس.
• قرمطیان: قرمطیان به فرماندهی رهبرشان ابوطاهر قرمطی، روز هشتم
ذیحجه وارد مکه می‌شوند. حاجیان را غارت می‌کنند،
ابن محارب (امیر مکه) و بسیاری دیگر را می‌کشند، آن‌گاه حجر الاسود را از جای در آورده، آن را به شهر خود دارالهجره می‌برند، در
کعبه را می‌کنند و کشتگان را در
چاه زمزم می‌افکنند و باقی ماندگان را در حرم
مسجدالحرام دفن می‌کنند.
• ماوراءالنهر: یحیی، منصور و ابراهیم (فرزندان
احمد سامانی) بر ضد برادرشان
نصر که در
نیشابور است، خروج کرده، خزاین و خانه‌هایش را غارت می‌کنند. نصر به
بخارا بازمی‌گردد تا شورش آنان را سرکوب کند، و آنان از او امان می‌خواهند.
• حمله‌های دریایی پیاپی به ترنت، سالرنو و ناپل به فرماندهی سردار صابر الفتی و سالم بن راشد کتانی، و حمله‌های دریایی به جنوا، ساردین و کورسیکا به فرماندهی یعقوب بن اسحاق.
•
ابن رستم احمد بن مهدی• ابوالقاسم بغوی
•
ابوالهیجاء حمدانی•
اسلم بن عبدالعزیز•
محمد بن جابر بتانی•
ثمل قهرمانه
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۱۹۹-۲۰۰.
