سال 105 هجری قمری

سال ۱۰۵ هجری قمری، پنجمین سال از قرن ۲ قمری و مصادف با سال ۱۰۲ هجری شمسی است. در این سال رویدادها و وقایع نظامی و غیرنظامی مختلفی در جهان اسلام رخ داد، مانند: به خلافت رسیدن هشام بن عبدالملک بعد از مرگ برادرش یزید دوم، انتصاب ابراهیم بن هشام مخزومی به امارت مکه و مدینه، فتوحات و لشکرکشی‌ در سرزمین های ماوراءالنهر،ارمنستان، آذربایجان و شورش خوارج و درگذشت برخی از شخصیت‌های مشهور همچون ابان بن عثمان بن عفان و ... .

• یزید دوم بن عبدالملک بن مروان مرد و برادرش، هشام بن عبدالملک به خلافت رسید.
• عمر بن هبیره از ولایت عراق و ناحیه مشرق برکنار شد و خالد بن عبدالله قسری به جای وی گماشته شد.
• خالد قسری برادرش، اسد را به‌جای مسلم بن سعید بن اسلم کلابی به امارت خراسان گمارد.
• عبدالواحد نضری از امارت مدینه و مکه عزل گردید و ابراهیم بن هشام مخزومی، دایی هشام بن عبدالملک به امارت آن دو شهر رسید.
• حنظلة بن صفوان از امارت مصر برکنار گردید و محمد بن عبدالملک بن مروان بر آن‌جا حکومت راند. بعد از مدتی دومی نیز معزول و حرّ بن یوسف بن حکم اموی به امارت مصر منصوب شد.
• بشر بن صفوان، امیر افریقیه عبدالرحمان غافقی را از امارت‌ اندلس عزل کرده و عنبسة بن سحیم کلبی را به‌جای وی گمارد.
• بکیر بن ماهان، زعامت دعوت عباسیان را در کوفه به عهده گرفت.

فتوحات و لشکرکشی‌ در سرزمین‌های ماوراءالنهر، ارمنستان، آذربایجان و شورش خوارج:

• مروان بن محمد به سرزمین روم لشکر کشید و شهر «قونیه» را تصرف کرد.
• جراح حکمی، امیر ارمنستان و آذربایجان به عمق سرزمین خزرها نفوذ کردند. مردم با وی مصالحه کردند و به او جزیه پرداختند.
• مسعود عبدی خارجی در بحرین قیام کرد و به‌دست سفیان بن عمرو عقیلی، امیر بحرین ـ که عمر بن هبیره، امیر عراق، او را به حکومت بحرین گماشته بود ـ کشته شد.

عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۲۸۹.