ساعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ساعت مقدارى از
زمان می‌باشد که در دو معنای
ساعت عرفی و
ساعت نجومی استعمال شده است و در
روایات و به مناسبت در کلمات
فقها کاربرد دارد.
مراد از ساعتى که در مفهوم
زمان به کار مى‌رود یکى از دو معناى عرفی و نجومی است.
مراد
ساعت عرفی بخشى کوتاه از زمان است که در
عرف، بویژه پیش از اختراع ساعتِ متداول امروزه، رواج داشت، مثل آنکه گفته مى‌شد: ساعتى صبر کن یا ساعتى نزد من بمان.
ساعت نجومی به دو نوع؛
ساعت مستوی (مستقیم؛ معتدل) و
ساعت معوج تقسیم مى‌شود.
مراد از ساعت مستوى یک بیست و چهارم از مجموع ۲۴ ساعت شبانه روز است.
و مراد از ساعت معوج یک دوازدهم
ساعات شب یا روز است، که هر کدام جدا گانه به دوازده بخش تقسیم مى‌شود که هر بخش یک ساعت محسوب مى‌گردد.
البته در
روزها و
شبهای غیر معتدل که اوج آن در اوائل
تابستان و
زمستان خواهد بود، ساعت معوج با مستوى تفاوت مى‌کند. به عنوان مثال، در شبهاى بلند و روزهاى کوتاه، یک ساعت معوج
شب از ساعت مستوى آن بیشتر و یک ساعت معوج روز از ساعت مستوى آن کمتر خواهد بود.
ساعت در
روایات هم به
ساعت عرفی و هم به
ساعت نجومی اطلاق شده است که در ذیل به بعضی از موارد آن اشاره می‌شود.
عنوان ساعت، گاه در روایات بر ساعت عرفى؛ یعنى بخشى کوتاه از
شب یا
روز که اختصاص به حکم یا حالتى دارد، اطلاق شده است.
مانند اینکه در روایتى بر بین
طلوع فجر و
طلوع خورشید و نیز بین
مغرب و
عشا، ساعت اطلاق شده است. یا در روایتى دیگر، در
ازدواج موقت تعیین زمان به یک یا دو ساعت صحیح دانسته نشده که
فقها آن را به ساعت عرفى -که مدت زمان آن معلوم نیست- حمل کرده‌اند. بنابر این، چنانچه زمان آن با ساعت متداول امروزى که دقیق و منضبط است تعیین شود،
عقد صحیح خواهد بود.
در
روایات، ساعت به ساعت نجومى و تقسیم شبانه روز به ۲۴ ساعت نیز اطلاق شده است، از جمله از
امام صادق علیه السّلام نقل شده که
ساعات هر یک از
شب و روز دوازده ساعت و بهترین ساعت شبانه روز،
اوقات نماز است.
به گفته برخى، مراد از ساعت در این
روایت بر حسب ظاهر، ساعت نجومى معوج است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۳۴۹-۳۵۰.
