زَخْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَخْر (به فتح زاء و سکون خاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای امتداد، بالا آمدن و پر شدن است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره آفرینش خلقت از این کلمه استفاده کردند.
این واژه چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
زَخْر به معنای امتداد، بالا آمدن، پر شدن و مانند آن است.
بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام (علیه‌السّلام) درباره خلقت فرموده:
«وَ كَانَ مِنِ اقْتِدارِ جَبَروتِهِ... أَنْ جَعَلَ مِنْ ماءِ الْبَحْرِ الزّاخِرِ الْمُتَراكِمِ الْمُتَقاصِفِ، يَبَساً جامِداً» «از نمونه‌های
قدرت خدا آن‌که از
آب دریای (موّاج) متراکم و درهم شکننده، سطحی خشک و جامد به وجود آورد، منظور از
آب، مواد
مذاب زمین است که منجمد شده و مبدّل به سطح زمین گردیده است.»
در همین رابطه فرموده:
«فأَجازَ فيها مَاءً مُتَلاطِماً تَيّارُهُ، مُتَراكِماً زَخّارُهُ... فَأَمَرَها بِتَصْفِيقِ الماءِ الزَّخّارِ» (در آن آبى كه امواج متلاطم آن روى هم مى‌غلتيد، جارى ساخت و آن را بر پشت بادى شديد و طوفانى كوبنده حمل نمود... بعد از آن به آن فرمان داد تا
آب‌هاى متراكم و امواج عظيم
آب را بر هم زند، و امواج اين درياها را به هر سو بفرستد.)
که هر دو به معنی بسیار بالا آمده و موّاج است.
از این کلمه چهار مورد در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زخر»، ج۱، ص۴۹۳.
