زمینه‌های آشتی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زمینه‌های
آشتی با توجه به
آیات قرآن، عبارتند از:
برخورد نیک در برابر رفتارهای ناشایست، زمینه ساز آشتی و
تبدیل دشمنی‌ها به
دوستی:
«وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ؛
هرگز نيكی و بدی يكسان نيست، بدی را با نيكی دفع كن، تا دشمنان سرسخت همچون دوستان
گرم و صميمي شوند!»
تقوا ، زمینه ساز آشتی بین مردم:
«يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِيْنِكُمْ وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ؛
از تو درباره
انفال (
غنائم و هر گونه مال بدون مالك مشخص) سؤال مي‌كنند بگو: انفال مخصوص خدا و پيامبر است، پس از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد و ميان برادراني را كه با هم ستيزه دارند آشتي دهيد و اطاعت خدا و پيامبرش را كنيد اگر
ایمان داريد.»
عده ، فرصتی مناسب برای آشتی
زن و
شوهر:
«وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ وَلاَ يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَلِكَ إِنْ أَرَادُواْ إِصْلاَحًا ...؛
زنان مطلقه، بايد به مدت سه مرتبه
عادت ماهانه ديدن (و پاک شدن) انتظار بكشند! ( عده نگهدارند) و اگر به خدا و
روز رستاخیز، ايمان دارند براي آنها حلال نيست كه آنچه را خدا در رحمهايشان آفريده، كتمان كنند. و همسرانشان، براي باز گرداندن آنها (و از سر گرفتن زندگی زناشويي) در اين مدت، (از ديگران) سزاوارترند، در صورتی كه (به راستی) خواهان اصلاح باشند....»
قصد
اصلاح از سوی زن و شوهر، راهی جهت آشتی آنان:
۱.«وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلاَحًا يُوَفِّقِ اللّهُ بَيْنَهُمَا ...؛
و اگر از جدايی و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داوری از خانواده شوهر، و داوری از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگی كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند خداوند كمک به توافق آنها مي‌كند....»
۲. «وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ وَلاَ يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَلِكَ إِنْ أَرَادُواْ إِصْلاَحًا ...؛
زنان مطلقه، بايد به مدت سه مرتبه عادت ماهانه ديدن (و پاك شدن) انتظار بكشند! ( عده نگهدارند) و اگر به خدا و روز رستاخيز، ايمان دارند برای آنها حلال نيست كه آنچه را خدا در رحمهايشان آفريده، كتمان كنند. و همسرانشان، برای باز گرداندن آنها (و از سر گرفتن زندگی زناشويی) در اين مدت، (از ديگران) سزاوارترند، در صورتی كه (به راستي) خواهان اصلاح باشند....»
خیرخواهی داوران تحکیم در آشتی زن و شوهر، سبب سازگاری آنان :
«وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلاَحًا يُوَفِّقِ اللّهُ بَيْنَهُمَا ...؛
و اگر از جدايي و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داوري از خانواده شوهر، و داوري از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگی كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند خداوند كمک به توافق آنها مي‌كند....»
یکی از زمینه‌های آشتی، عفو و گذشت است.
گذشت هر یک از زن و شوهر از حقوق خود، زمینه ساز مصالحه و آشتی بین آنان:
«وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلاَ جُنَاْحَ عَلَيْهِمَا أَن يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ وَأُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ وَإِن تُحْسِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا؛
و اگر زنی از
طغیان و سركشی يا اعراض شوهرش، بيم داشته باشد، مانعي ندارد با هم صلح كنند (و زن يا مرد از پاره‌ای از حقوق به خاطر صلح صرفنظر كنند) و صلح بهتر است، اگر چه مردم (طبق غريزه حب ذات در اينگونه موارد) بخل ميورزند، و اگر نيكی كنيد و پرهيزگاری پيشه سازيد (و بخاطر صلح، گذشت نمائيد) خداوند به آنچه انجام مي‌دهيد آگاه است (و
پاداش شايسته به شما خواهد داد).»
جمله «وَأُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ»، از آن حکایت دارد که مصالحه عنوان شده در آیه، منوط به گذشت شخصی هر یک از زن و شوهر از برخی از حقوق خود، و ترک
بخل و
حرص است.
عفو و اغماض از خطای دیگران، زمینه ساز آشتی و رفع کدورت‌های بین یکدیگر:
«وَجَزَاء سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ ...؛
و
کیفر بدی مجازاتی همانند آن است، و هر كس عفو و اصلاح كند اجر و پاداش او با خدا است....»
برداشت فوق بر این اساس است که «اصلاح» به معنای اصلاح بین فرد عفو کننده و ستمگر باشد که عفو به صورت مقدمه آن صورت بگیرد.
میانجی‌گری داوران بین زن و شوهر زمینه حل اختلاف‌ها و آشتی بین آنان:
«وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلاَحًا يُوَفِّقِ اللّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا؛
و اگر از جدايی و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داوری از خانواده شوهر، و داوری از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگی كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند خداوند كمک به توافق آنها مي‌كند، زيرا خداوند دانا و آگاه است (و از نيات همه با خبر است.)»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۶۸، برگرفته از مقاله «زمینه‌های آشتی».
