زخر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَخْر (به فتح زاء و سکون خاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای امتداد، بالا آمدن، پر شدن است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره آفرینش خلقت از این کلمه استفاده کردند. این واژه چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
زَخْر به معنای امتداد، بالا آمدن، پر شدن و نحو آن است.
امام (علیه‌السّلام) درباره خلقت فرموده:
«وَكَانَ مِنِ اقْتِدَارِ جَبَروتِهِ... أَنْ جَعَلَ مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ الزَّاخِرِ الْمُتَرَاكِمِ الْمُتَقَاصِفِ، يَبَساً جَامِداً» «از نمونه‌های
قدرت خدا آنکه از آب دریای (موّاج) متراکم و درهم شکننده، سطحی خشک و جامد به وجود آورد، منظور از آب، مواد مذاب زمین است که منجمد شده و مبدّل به سطح زمین گردیده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
و در همین رابطه فرموده:
«فأَجازَ فِيهَا مَاءً مُتَلاطِماً تَيَّارُهُ، مُتَراكِماً زَخَّارُهُ... فَأَمَرَها بِتَصْفِيقِ المَاءِ الزَّخَّارِ» (در آن آبى كه امواج متلاطم آن روى هم مى‌غلتيد، جارى ساخت، و آن را بر پشت بادى شديد، و طوفانى كوبنده حمل نمود... بعد از آن به آن فرمان داد تا آب‌هاى متراكم و امواج عظيم آب را بر هم زند، و امواج اين درياها را به هر سو بفرستد.)
(شرح‌های خطبه:
) که هر دو به معنی بسیار بالا آمده و موّاج است.
از این کلمه چهار مورد در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زخر»، ج۱، ص۴۹۳.
