زَحْف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَحْف (به فتح زاء و سکون حاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن و نیز لشکر است.
امام علی (علیه‌السّلام) از این واژه در فتنه‌ها و برای تشویق در
جنگ استفاده کرده است.
از این ماده دوبار در
نهج البلاغه آمده است.
زَحْف به معنای رفتن است.
زَحَفَ اليهِ زَحْفاً: مشی گویند:
زحف العسکر الی عدوّهم یعنی به سنگینی رفت در اثر کثرت.
بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام (علیه‌السّلام) در تشویق به جنگ فرموده:
«أَيْنَ الْقَوْمُ الَّذينَ دُعوا إِلى الاِسْلامِ فَقَبِلوهُ؟... وَ سَلَبوا السُّيوفَ أَغْمادَها، وَ أَخَذوا بِأَطْرافِ الاَْرْضِ زَحْفاً زَحْفاً وَ صَفّاً صَفّاً؟!» «زحف» در این‌جا به معنی
لشکر است به لشکر به علت رفتن به سوی
دشمن «زحف» گفته‌اند.
«کجایند قومی که به
اسلام دعوت شده و آن را قبول کردند، شمشیرها را از غلاف کشیدند و فوج فوج و صف صف به
جهاد رفتند.»
درباره فتنه‌ها فرمود:
«ثُمَّ يأْتِي بَعْدَ ذلِكَ طالِعُ الْفِتْنَةِ الرَّجوفِ، وَ الْقاصِمَةِ الزَّحوفِ، فَتَزيغُ قُلوبٌ بَعْدَ اسْتِقامَة» «پس از آن مقدمات
فتنه بسیار لرزاننده و شکننده بسیار حمله کننده می‌آید، دل‌ها بعد از استواری منحرف شوند.»
از این کلمه دو مورد در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زحف»، ج۱، ص۴۹۲-۴۹۳.
