زحف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَحْف (به فتح زاء و سکون حاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن و نیز لشکر است.
امام علی (علیه‌السّلام) از این واژه در فتنه‌ها و برای تشویق در
جنگ استفاده کرده است. از این ماده دوبار در
نهج البلاغه آمده است.
زَحْف به معنای رفتن است. «زحف الیه زحفا: مشی» گویند: «زحف العسکر الی عدوّهم» یعنی به سنگینی رفت در اثر کثرت.
امام (علیه‌السّلام) در تشویق به جنگ فرموده:
«أَيْنَ الْقَوْمُ الَّذِينَ دُعُوا إِلَى الاِسْلاَمِ فَقَبِلُوهُ؟... وَسَلَبُوا السُّيُوفَ أَغْمَادَهَا، وَأَخَذُوا بِأَطْرَافِ الاَْرْضِ زَحْفاً زَحْفاً وَصَفّاً صَفّاً؟!» «زحف» در اینجا به معنی
لشکر است به لشکر به علت رفتن به سوی
دشمن «زحف» گفته‌اند. یعنی: «کجایند قومی که به
اسلام دعوت شده و آن را قبول کردند، شمشیرها را از غلاف کشیدند و فوج فوج و صف صف به
جهاد رفتند.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره فتنه‌ها فرمود:
«ثُمَّ يَأْتِي بَعْدَ ذلِكَ طَالِعُ الْفِتْنَةِ الرَّجُوفِ، وَالْقَاصِمَةِ الزَّحُوفِ، فَتَزِيغُ قُلُوبٌ بَعْدَ اسْتِقَامَة» «پس از آن مقدمات
فتنه بسیار لرزاننده و شکننده بسیار حمله کننده می‌آید، دل‌ها بعد از استواری منحرف شوند.»
(شرح‌های خطبه:
)
از این کلمه دو مورد در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زحف»، ج۱، ص۴۹۲-۴۹۳.
