زبدة الاقوال فی خلاصة الرجال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابرز حسینی حلی، سید حسین (ق ۱۱) مؤلف کتاب، زبدة الاقوال فی خلاصة الرجال می‌باشد.
مؤلف، تنها ثقات امامی
مذهب و غیر امامی و ممدوحانی را که امامی مذهب باشند، را در این تالیف گرد آورده است و اسامی مشترک را مشخص کرده است. همچنین طبقات راویان، توثیق، تصحیف و احیانا رد قدح از
راوی و تاریخ تولد و وفات را در مورد راویان ذکر کرده است.
در شرح حال هر یک از راویان،
امام یا امامانی که راوی با ایشان معاصر بوده، ذکر شده‌اند؛ اما در صورتی که راوی از غیر معصوم
روایت دارد، تنها در مواردی که در تمییز راوی به نام استاد او نیاز باشد، تذکر داده است. همچنین راویانی که به صراحت توثیق و یا
مدح نشده‌اند، بلکه به صورت ضمنی یا اشاره‌ای
مدح شده‌اند نیز به عنوان
ممدوح، آورده شده است. بر این اساس، نام کسانی که در
رجال النجاشی و
الفهرست شیخ طوسی در بین مصنفان
شیعه آمده و تصنیف یا تصنیفاتی از آنها گزارش شده است و تضعیف هم نشده‌اند، به
ممدوحان ملحق شده است.
مؤلف بر این مطلب استدلال کرده که منصف بودن، خود نشانه
عالم بودن است؛ چه آن که هر مصنفی عالم است و عکس آن صادق نیست و بدیهی است که عالم بودن، خود یک
مدح شمرده می‌شود. مؤلف در این کتاب، به صراحت از منابع و مصادر نام می‌برد و از رمزهای آنها استفاده نمی‌کند.
کتاب به عدد حروف الفبا در ۲۸ فصل و یک فصل در کنیه‌ها و نسب و القاب، سامان یافته و در هر فصل، اسامی شبیه در باب مستقل قرار گرفته است و افراد همنام در یک باب ذکر شده‌اند.
خاتمه کتاب، مشتمل بر ده فایده است که عبارت‌اند از:
۱ - «عدة» در
الکافی کلینی؛
۲ - مراد از ابو جعفر و ابو القاسم در اسناد
التهذیب؛
۳ - تنبیهات
ابن داوود در رجالش؛
۴ -
وکلای ممدوح و مذموم هر امام؛
۵ - روایات بیان شده در سفرای
ممدوح در حال
غیبت؛
۶ - مذمومانی که ادعای باب بودن برای
امام عصر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را داشته‌اند؛
۷ - ثقاتی که از طرف سفرا، دارای توقیع‌اند؛
۸ - طرق شیخ طوسی و
شیخ صدوق؛
۹ - روایات مستخرج از
رجال الکشی در اقوام، فرق و مذاهب؛
۱۰ - طرق
علامه حلی به شیخ طوسی، صدوق،
کشی و
نجاشی.
محقق تهرانی در
الذریعة ، این کتاب را با همین عنوان و نیز با عنوان رجال ابن الابرز
فهرست نموده است.
نسخه‌های خطی این کتاب، در کتاب خانه‌های
ایران موجود است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تألیفات رجالی قرن یازدهم هجری»، تاریخ بازیابی ۹۵/۰۱/۳۱.
