ریشه کلمات قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حروف اصلی کلمات
مشتق قرآن را ریشه کلمات قرآن گویند.
ریشه یا
ماده یک کلمه عبارت است از حروف اصلی درکلمات مشتق.
دانستن ریشه
کلمات قرآن برای استفاده از معجم‌های قرآنی نقش کلیدی دارد؛ زیرا به طور کلی اصول تدوین معجم‌ها - و از جمله آن‌ها معجم‌های قرآنی - در
زبان عربی بر ماده و ریشه کلمه استوار است؛ لذا بر جوینده‌ای که بخواهد از این گونه معاجم استفاده کند، لازم است اولا ریشه کلمه مورد نظر را بداند تا بتواند براساس آن مشتقات ماده را پیدا کند؛ ثانیا به نظام
تبویب و ترتیب کلمه در معاجم عربی آشنا باشد؛ مثلا اگر بخواهد کلمه «الاحصاء» را در چنین معجم‌هایی بیابد، باید بداند این کلمه از ماده «ح-ص-ی» گرفته شده است و به این ماده باید رجوع کند، و نیز باید آگاه باشد این ماده در بعضی کتاب‌ها مثل
لسان العرب ،
تاج العروس ،
صحاح اللغة و
القاموس المحیط که حرف آخر ماده را اساس
تبویب قرار داده‌اند در «باب الیاء»، در کتاب‌هایی مثل
اقرب الموارد ،
منتهی الارب ،
المعجم الوسیط و
المنجد که
تبویب آن‌ها بر حرف اول ماده استوار است، در «باب الحاء»، و در
کتاب العین و
تهذیب اللغة که
تبویب آن بر اساس مخارج حروف و روش تقلیب صورت گرفته، پس از «باب العین» در «کتاب الحاء» و در دیگر معجم‌ها احیانا با روش‌های دیگر ضبط شده است.
فرهنگ نویسان درباره ریشه بعضی از کلمات اتفاق نظر ندارند؛ مثل: کلمه «اقتت» (ا. ق. ت یا و. ق. ت) و «التراقی» (ر. ق. ی یا ر. ق و یا ت. ر. ق). درباره لغات غیرعربی (
بیگانه ) در قرآن مشکل دیگر این است که پاره‌ای از دانشمندان، این نوع کلمات را غیرعربی دانسته و عین کلمه را آورده‌اند و دسته‌ای دیگر، آن‌ها را بر حسب ریشه
ضبط کرده‌اند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ریشه کلمات قرآن».
