رِفْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رِفْق (به کسر راء و سکون فاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مدارا است و آن ضدّ خشونت است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
رَفيق (به فتح راء) به معنی مدارا كننده و دوست؛
مُرافِقَه (به ضم میم و کسر فاء و فتح قاف) به معنای رفيق قرار دادن؛
تَرَفَّق (به فتح تاء و راء و فاء مشدد مفتوح) به معنای رفيق شدن و اتكاء كردن؛
إِرْتِفاق (به کسر الف و سکون راء و کسر تاء) به معنای دوست طلبيدن، يارى خواستن و گذاشتن صورت در روى مرفق؛
مِرْفَق (به کسر میم و سکون راء و فتح فاء) هم به معنى رفق آمده و هم به معنى آرنج (مجمع استخوان ساعد و بازو) که جمع این دو مَرافِق (به فتح میم و فتح راء و کسر فاء) است.
از اين ماده موارد زيادى در نهج البلاغه آمده است.
رِفْق به معنای مدارا است.
«رَفَقَ لهُ رِفْقاً: لطف»
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی(علیه‌السلام) به بعضى از
حکام نوشتند:
«وَ ارْفُقْ ما كانَ الرِّفْقُ أَرْفَقَ، وَ اعْتَزِمْ بِالشِّدَّةِ حينَ لا تُغْني عَنْكَ إِلاّ الشِّدَّةُ» یعنی: «مدارا كن تا مدارا نافع است و
عزم به سختى كن آن‌گاه كه جز سختى كفايت نكند.»
در لغت آمده است:
«ارْفَقَهُ: نفعهُ» همچنین فرموده:
«فَبادِروا بِأَعْمالِكُمْ تَكونوا مَعَ جيرانِ اللهِ في دارِهِ، رافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ» یعنی: «پيش گيريد با اعمال خويش تا با همسايگان خدا باشيد، كه پيامبرانش را با آن‌ها
رفيق كرده است.»
درباره ندامت انسان‌ها فرموده:
«وَ عاضّ عَلى يَدَيْهِ، وَ صافِق لِكَفَّيْهِ، وَ مُرْتَفِق بِخَدَّيْهِ» یعنی: «و گيرنده دستش به دندان و زننده دو دست به همديگر و گذارنده صورتش بر
مرفق‌ها و
مرفق‌ها بر زانوها.»
و آن كسى است كه بر
مقعد خود نشسته و زانوها را بلند كرده است.
«وَ أَسْبابُ الْمَرافِقِ» یعنی: «و اسباب مدارا.»
در این خطبه
مَرافِقِ به معنى مدارا است.
از اين ماده موارد زيادى در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رفق»، ج۱، ص۴۵۹-۴۶۰.
