• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَیْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: رَیْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: رَیْب (مفردات‌قرآن)، ریب (لغات‌قرآن)، ریب.


رَیْب (به فتح راء و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای شک است.
این ماده هفده مرتبه در نهج البلاغه آمده است.


رَيْب
[۱] قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۸۵-۴۸۴.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۷۷.    
به معنای شکّ است.
بعضى شکّ بدتر گفته‌اند.
در اقرب و قاموس آمده است: شکّ، تهمت، ظنّ و حاجت معنى شده است. (والحاجَةُ، والظِّنَّةُ، والتُّهَمَةُ)
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۴.    
[۴] فیروز آبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۱،ص۹۲.    


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الرَّيْبِ - حکمت ۲۷ (موعظه)

امیرالمومنین (علیه‌السلام) در مقام موعظه فرمود:
«وَ مَن تَرَدَّدَ في الرَّيْبِ وَطِئَتْهُ سَنابِكُ الشَّياطينِ.»
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۷۷، حکمت ۲۷.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۵۹، حکمت ۳۱.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۴، حکمت ۳۱.    

«هر كه در ظن و شکّ مردّد باشد و نتواند عزيمت در امر كند پاهاى (سُم‌هاى) شیاطین او را پايمال می‌كند و شیاطین گمراهش مى‌نمايند.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۱، حکمت ۳۱.    
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۳۱.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۳۹.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۲، ص۲۱۶.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۶۵.    
[۱۳] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۴۳.    
)


۲.۲ - رَيْبَ - خطبه ۱۰۸ (حوادث)

«رَيْبَ الْمَنونِ.»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۴۵، خطبه ۱۰۸.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۱۰، خطبه ۱۰۷.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۹، خطبه ۱۰۹.    

«حوادث مرگ‌ها.»
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۵، خطبه ۱۰۹.    
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۰۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۰۰.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۵۶۷.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۲۲.    
[۲۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۰۵.    
)


۲.۳ - رَيْبِ - نامه ۳۶ (حوادث زمان)

«رَيْبِ الزَّمانِ.»
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۶۳، نامه ۳۶.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۶۹، نامه ۳۶.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۰، نامه ۳۶.    

يعنى «حوادث زمان كه انسان را مضطرب و متزلزل كنند.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۹، نامه ۳۶.    
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۲۵.    
(شرح‌های نامه:
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۰، ص۷۰.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۶۲.    
[۳۰] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۵۲.    
)
«مرتاب» به معنای شک كننده نیز به کار می‌رود.
هفده مورد از اين كلمه در «نهج البلاغه» آمده است.
[۳۱] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۷۷، حکمت ۲۷.    
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۴۵، خطبه ۱۰۸.    
[۳۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۶۳، نامه ۳۶.    


۱. ↑ قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۸۵-۴۸۴.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۷۷.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۴.    
۴. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۱،ص۹۲.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۷۷، حکمت ۲۷.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۵۹، حکمت ۳۱.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۴، حکمت ۳۱.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۱، حکمت ۳۱.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۳۱.    
۱۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۳۹.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۲، ص۲۱۶.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۶۵.    
۱۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۴۳.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۴۵، خطبه ۱۰۸.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۱۰، خطبه ۱۰۷.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۹، خطبه ۱۰۹.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۵، خطبه ۱۰۹.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۰۰.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۰۰.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۵۶۷.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۲۲.    
۲۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۰۵.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۶۳، نامه ۳۶.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۶۹، نامه ۳۶.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۰، نامه ۳۶.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۹، نامه ۳۶.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۲۵.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۰، ص۷۰.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۶۲.    
۳۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۵۲.    
۳۱. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۷۷، حکمت ۲۷.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۴۵، خطبه ۱۰۸.    
۳۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۶۳، نامه ۳۶.    


• قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ریب»، ج۱، ص۴۸۵-۴۸۴.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 27 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 108 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 36 نهج البلاغه
جعبه ابزار