رَجَح (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَجَح (به فتح راء و جیم) و
رُجوح (به ضم راء) و
رُجْحان (به ضم راء و سکون جیم) از
واژگان نهج البلاغه در اصل میل و سنگینی ترازوست و به معنی برتری به کار می‌رود.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
مَراجیح (به فتح میم) جمع
مِرْجَح (به کسر میم و سکون راء و فتح جیم) به معنی
حلیم و وزین؛
و
مُرْجَحِنّ (به ضم میم و سکون راء و فتح جیم و کسر حاء) بر وزن مقشّعر به معنای سنگین و وزین است.
از این ماده چهار مورد در «نهج البلاغه» به کار رفته است.
رَجَح رُجُوح و
رُجْحان در اصل میل و سنگینی ترازوست. گویند: «
رَجَحَ المیزانُ رُجُوحاً: مال.»
علی هذا آن به معنی برتری به کار می‌رود.
مَراجیح جمع
مِرْجَح به معنی حلیم و وزین است.
مُرْجَحِنّ بر وزن مقشّعر به معنای سنگین و وزین است. گویند: «
ارْجَحَنَّ الحجرُ: مال‌هاویا.»
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
حمد خدا فرموده:
«فَاِنَّهُ اَرْجَحُ ما وُزِنَ وَ اَفْضَلُ ما خُزِنَ.» «
حمد خدا برترین و سنگین‌ترین چیزی است که وزن شده و بهترین چیزی است که ذخیره گشته است.»
درباره آنان که
آرزو کرده با آن‌ها باشد فرموده:
«و اللهِ مَیامینُ الرَّاْیِ مَراجیحُ الْحِلْمِ مَقاویلُ بِالْحَقِّ مَتاریکُ لِلْبَغْیِ.» «به
خدا قسم مبارک
رای، وزین
عقل، گویا به
حق، ترک کننده
ظلم بودند.»
در
وصف ملائکه فرموده:
«فَصِفْ جَبْرَئیلَ وَ میکائیلَ وَ جُنودَ الْمَلائِکَةِ الْمُقَرَّبینَ فی حُجُراتِ الْقُدُسِ مُرْجَحِنّینَ.» «
وصف کن
جبرئیل و
میکائیل و لشکریان
ملائکه مقربین را که در غرفه‌های قدس از
عظمت خدا سر به زیر و مایل به پائین هستند.»
این ماده چهار مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رَجَح»، ج۱، ص۴۳۳-۴۳۴.
