روضه الانوار عباسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«روضة الانوار عباسی (در اخلاق و شیوه کشورداری)» اثر ملا
محمد باقر بن محمد مؤمن سبزواری (متوفی ۱۰۹۰ ق) معروف به
محقق سبزواری ، در موضوع اخلاق سیاسی به
زبان فارسی می‌باشد.
از نوشته سبزواری چنین برمی آید که فکر تالیف کتاب از خود او بوده، اما چون انجام چنین کاری به امضای شاه صفوی نرسیده بود، از پرداختن به آن خودداری می‌ورزید تا آنکه از جانب وی مامور شد که چنین کتابی را بنویسد. خود او انگیزه اش را از این کار تالیف کتابی مشتمل بر مباحثی در نجات و رستگاری اخروی و تدبیر و مصلحت ملکی خوانده است.
کتاب با چند مقدمه از ناشر و مصحح و مولف آغاز شده است. متن کتاب نیز از دو قسم
اخلاق و
سیاست مدن تشکیل شده که قسم اول حاوی هفت باب و قسم دوم مشتمل بر پنج باب است.
در مقدمه مصحح کتاب جریانات و اندیشه‌های مهم سیاسی در اسلام و نظریه شریعتمداران و فقیهان مورد بررسی قرار گرفته است. پس از آن آثار محقق سبزواری و به ویژه کتاب حاضر مورد بررسی قرار گرفته است.
موضوع قسم اول کتاب که در حقیقت به منزله مقدمه‌ای برای قسم دوم است، بر اساس سنت دیرین به اخلاق اختصاص دارد در این قسمت آنچه که موجب رستگاری پادشاه و ثواب و رفع درجات و نجات از عذاب و انتقام الهی است و در عین حال موجب انتظام امور ملک و دوام ایام سلطنت است بیان می‌شود.
مباحث قسم دوم و پایانی کتاب به
سیاست و یا به اصطلاح «سیاست مدن» اختصاص دارد و از قواعدی که برگرفته از تحقیقات حکمای پیشین در باب
سلطنت و ملک داری و حفظ و ضبط آن است به همراه آداب سلوک پادشاه و کیفیت سلوک درباریان نسبت به پادشاه سخن می‌رود.
تدبیر گروه‌هایی مانند اهل
قلم ، زارعان، بازرگانان، پزشکان، منجمین، صنعت گران، ارباب دفاتر و محاسبان دیوانی، فرماندهان لشکرها و فرمانداران شهرها، نگهبانان قلعه‌ها و مرزها نیز از وضایف سلطان است. این قسمت با نقل
عهدنامه حضرت علی علیه‌السّلام خطاب به
مالک اشتر به انجام می‌رسد.
سبزواری از منابع فراوانی برای کارش استفاده کرده است که برخی از آنها به دلیل آسیب‌های زمانه اینک در دست نیستند. سبزواری صفحاتی چند از این نوشته‌ها را در اختیار ما قرار می‌دهد که در زمره بهترین نمونه‌های نثر ادبی زبان فارسی به شمار می‌روند، همچنین بخشهای از میان رفته برخی کتب مانند «
تاریخ الوزراء و الکتاب » را در روضة الانوار می‌توان یافت.
نثر کتاب ساده و رسا و گویا است. از ترکیبات اضافی و تتابع صفات و رعایت تذکیر و تانیث در مطابقت اسمها و صفت‌ها پیراسته است. در ترجمه آیه‌ها، روان و گویا معنی آن را ارائه می‌دهد.
از ویژگی‌های کتاب نقلهایی است که از آثار گذشتگان و داستانهایی از متنهای کهن چون
تاریخ بیهقی و
سیر الملوک خواجه نظام الملک ، مقامات
ابونصر مشکان و
مقامات حمیدی در مقام شاهد و تکمیل عبارات انجام داده است.
کتاب توسط اسماعیل چنگیزی اردهایی با استفاده از چند نسخه خطی مورد تصحیح و تحقیق قرار گرفته و اختلاف نسخ، منابع آیات و روایات و توضیح الفاظ در پاورقی کتاب آمده است.
در پایان کتاب نیز فهرست آیات، روایات، اشعار، کسان، جایها، کتابها و منابع و مآخذ ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
zwnj;
