• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ملارفیع شریعتمدار گیلانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حاج ملارفیع گیلانی، معروف به «شریعتمدار»، از علمای خیر و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری می‌باشد.



وی پسر ملا علی ود و در ۱۲۱۱ ق به دنیا آمد. او نزد شریف العلمای مازندرانی و سیدمحمدباقر شفتی معروف به «حجه الاسلام» درس خواند و از او اجازه گرفت و در فقه و اصول و رجال به مقامی بلند دست یافت و شهرت زیادی در سراسر ایران کسب کرد. المآثر و الآثار از او با عنوان «رئیس الفقها» نام برده و آقابزرگ تهرانی وی را «از بزرگان فقها و افاضل مجتهدین» برشمرده است که احکام و نظرات او برای دولت و ملت مطاع بود.
گریگوری ملکونوف ایرانگرد روسی در کتاب خود که در ۱۲۷۷ ق انتشار یافته، حاج ملا رفیع را از برجسته‌ترین شخصیت‌های روحانی ایران می‌داند و می‌نویسد که «وی علی رغم سالخوردگی، بسیار فعال و تندرست بوده و بدون موافقت او، امر حکومت در گیلان اجرا نمی‌شود». بنا بر کتیبه «بقعه خواهر امام» رشت، ناصرالدین شاه به خواهش «جناب فخرالعلماء و المجتهدین حاجی ملارفیع» در شعبان ۱۲۷۲ ق دستور داد تا مالیات نانوایی‌های رشت، برای همیشه در دوران سلطنت خود و اعقابش فسخ شود. وی گرفتن مالیات از آنان را خلاف رضای خداوند می‌دانست.


همچنین او در ترس از خدا و مراقبت از نفس ، زاهدترین فرد زمان بود. ملا رفیع املاک زیاد و ثروت فراوانی در گیلان داشت اما آن را در امور خیریه و صدقات و حفر قنوات صرف می‌کرد. به نوشته سفرنامه استرآباد، مازندران و گیلان، که در زمان حیات ملارفیع تالیف شده: «هرچند همگی (مجتهدان مشهور رشت) مروج دین مبین و خواستمند رفاه مسلمین و مظلومین‌اند، خاصه علامه العلماء جناب شریعتمدار (رفع‌الله‌قدره)، زیاده بر زیاد در ازدیاد آبادی ولایت و رفاه کل خلایق و حامی دین مبین می‌باشد» و سپس چند نمونه از اقدامات عمرانی چشمگیر او را برای اهالی گیلان بر می‌شمرد. به نوشته رابینو (کنسول انگلستان در رشت) حاج ملا رفیع در فاصله سالهای ۷۷-۱۲۶۷ ق، پلی بر روی رودخانه صیقلان احداث کرده که از نظر ایرانی‌ها بسیار زیبا و دارای معماری جالبی بود. برخی از صاحبنظران، آن پل را از «عجایب هنر معماری» می‌دانند.


حاج ملا رفیع مدت چهل سال ریاست مطلق شرع مردم گیلان را برعهده داشت و در ترویج احکام شرع سعی بلیغ داشت. در ۱۲۷۳ ق که انگلستان بوشهر را اشغال کرد وی به همراه حاج ملاصادق، از علمای گیلان بر ضد نیروهای انگلیسی اعلام جهاد کرد و آمادگی خود و نیروهای داوطلب را در جنگ با آنها اعلام داشت.


ملا رفیع در ۱۲۹۳ ق درگذشت.


به گفته اعتمادالسلطنه او تالیفاتی در فقه و اصول و رجال داشته و از مشایخ اجازه میرزا محمد همدانی (۱۳۰۳ق) بوده است.
[۱] ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارآباد، ج۱، ص۲۹۵.
[۲] ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارآباد، ج۱، ص۴۹۷.
[۳] میرخواند، محمد، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، ص۱۰.
[۴] میرخواند، محمد، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، ص۷۳۱.
[۵] روزنامه وقایع اتفاقیه، ۲۰۶۴: ۳.
[۶] میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۶۸.
[۷] میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۶۹.
[۸] میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۷۸.
[۹] بامدادی، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۲.
[۱۰] بامدادی، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۳.
[۱۱] آقابزرگ تهرانی، محمدحسین، طبقات اعلام الشیعه، الکرام البرره فی القرن الثالث بعدالعشره، ج۱، ص۵۸۰-۵۸۱.
[۱۲] گریگوری-ملگونف، کرانه‌های جنوبی دریای خزر، ص۶۹.
[۱۳] اعتمادالسلطنه، م‌محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۳۶.
[۱۴] اعتمادالسلطنه، م‌محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، ج۱، ص۶۷۶.
[۱۵] حرزالدین، محمدحسین، معارف الرجال فی تراجم العلما و الادباء، ج۲، ص۳۵۴.
[۱۶] معلم حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۱، ص۴۰۲.
[۱۷] سپهر، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۴۰۷.
[۱۸] سرتیپ‌پور، جهانگیر، نام‌ها و نامدارهای گیلان، ص۲۳۰-۲۳۲.
[۱۹] یاسنت لویی رابینو، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ص۸۸.
[۲۰] یاسنت لویی رابینو، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ص۳۰۸-۳۰۹.



۱. ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارآباد، ج۱، ص۲۹۵.
۲. ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارآباد، ج۱، ص۴۹۷.
۳. میرخواند، محمد، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، ص۱۰.
۴. میرخواند، محمد، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، ص۷۳۱.
۵. روزنامه وقایع اتفاقیه، ۲۰۶۴: ۳.
۶. میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۶۸.
۷. میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۶۹.
۸. میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۷۸.
۹. بامدادی، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۲.
۱۰. بامدادی، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۳.
۱۱. آقابزرگ تهرانی، محمدحسین، طبقات اعلام الشیعه، الکرام البرره فی القرن الثالث بعدالعشره، ج۱، ص۵۸۰-۵۸۱.
۱۲. گریگوری-ملگونف، کرانه‌های جنوبی دریای خزر، ص۶۹.
۱۳. اعتمادالسلطنه، م‌محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۳۶.
۱۴. اعتمادالسلطنه، م‌محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، ج۱، ص۶۷۶.
۱۵. حرزالدین، محمدحسین، معارف الرجال فی تراجم العلما و الادباء، ج۲، ص۳۵۴.
۱۶. معلم حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۱، ص۴۰۲.
۱۷. سپهر، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۴۰۷.
۱۸. سرتیپ‌پور، جهانگیر، نام‌ها و نامدارهای گیلان، ص۲۳۰-۲۳۲.
۱۹. یاسنت لویی رابینو، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ص۸۸.
۲۰. یاسنت لویی رابینو، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ص۳۰۸-۳۰۹.



دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «حاج ملارفیع گیلانی».    
[[رده:علمای شیعه]





جعبه ابزار