رساله بیخ چینی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«رساله بیخ چینی» تالیف حکیم
عماد الدین محمود بن مسعود شیرازی اولین نگاشته طبی پیرامون خواص، طبایع و منافع
چوب چینی است.
این رساله به دستور
شاه طهماسب صفوی در
ماه مبارک
رمضان سال ۹۹۳ ق به رشته تحریر درآمده است.
رساله مشتمل بر یک مقدمه و هفت فصل است. مقدمه در بیان چگونگی اکتشاف بیخ چینی است. در فصول رساله نیز به ترتیب طبیعت، منافع، شرائط خوردن،، تفاوت
امزجه در خوردن این دارو، مقدمات خوردن، ترتیب خوردن و استعمال بیخ چینی مورد بحث قرار گرفته است. در این میان بخش منافع و خواص بیخ چینی بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده است.
چنان که بیان شد این رساله اولین نگاشته پیرامون
بیخ چینی است بنابراین اهمیت این اثر اولا در قدمت و پیشگامی آن در پرداختن به یک موضوع پزشکی است و ثانیا نشان گر قوت و ضعف مؤلف در پرداختن به موضوعی است که پیش از او کسی به آن نپرداخته است چرا که وی نمی‌تواند از آراء و نظریات دیگران بهره ببرد بلکه خود مؤلف می‌بایست تحقیقات و تجربیات شخصی اش را به تحریر درآورد.
بنابراین این دو جهت باعث شده که اولا این رساله بسیار مختصر باشد و ثانیا در آن با نقل قول و کنکاشهای علمی و نقد و انتقادات مواجه نمی‌شویم.
خصوصیت دیگر این اثر نثر روان و ساده مؤلف در پرداختن به موضوع است و این امر باعث شده که این رساله برای عموم قابل فهم و استفاده باشد.
این اثر به اهتمام حکیم عبدالباری و حکیم ارشد حسین در
سال ۲۰۰۱ م توسط مجله علمی دانشگاه همدرد
هندوستان در ۴۲ صفحه منتشر شده است. دو محقق مذکور دیباچه مفصلی به زبان انگلیسی پیرامون زندگی و آثار مؤلف و نیز بررسی رساله بیخ چینی نگاشته‌اند که ارزش این اثر را دو چندان می‌نماید.
افست این اثر به سال ۱۳۸۳ ش توسط موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی
ایران با مقدمه‌ای کوتاه به قلم آقای دکتر
محمد مهدی اصفهانی منتشر شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور)
