رد تطیر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بعضی از
مشرکان و بعضا
مسلمانان ضعیف الایمان
تطیر را قبول داشتند که
خداوند در
قرآن آن را نفی کرده و فرموده این سرنوشت شما بستگی به
اعمالتان دارد.
سرنوشت انسانها،بسته به
اعمال آنها دارد نه
تطیر به انسانهای دیگر،که در قرآن هم در چند جا خداوند به این موضوع اشاره کرده است.
اینما تکونوا یدرککم الموت ولو کنتم فی بروج مشیدة وان تصبهم حسنة یقولوا هـذه من عند الله وان تصبهم سیئة یقولوا هـذه من عندک قل کل من عند الله فمال هـؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا• ما اصابک من حسنة فمن الله وما اصابک من سیئة فمن نفسک وارسلنـک للناس رسولا وکفی بالله شهیدا.هر جا باشید،
مرگ شما را درمی‌یابد؛ هر چند در برجهای محکم باشید! و اگر به آنها (=
منافقان ) حسنه (و پیروزی) برسد، می‌گویند: «این، از ناحیه خداست.» و اگر سیّئه (و شکستی) برسد، می‌گویند: «این، از ناحیه توست.» بگو: «همه اینها از ناحیه خداست.» پس چرا این گروه حاضر نیستند سخنی را درک کنند؟! •(آری،) آنچه از نیکیها به تو می‌رسد، از طرف خداست؛ و آنچه از بدی به تو می‌رسد، از سوی خود توست. و ما تو را
رسول برای مردم فرستادیم؛ و گواهی
خدا در این باره، کافی است!
.و در پایان آیه به عنوان اعتراض به عدم تفکر و تعمق آنها در موضوعات مختلف زندگى مى گوید: ((پس چرا اینها حاضر نیستند حقایق را درک کنند.))
(فمال هولاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا).سپس در آیه بعد چنین مى فرماید: ((تمام نیکیها و پیروزى ها و حسناتى که به تو مى رسد از ناحیه
خدا است و اگر آنچه از بدیها و ناراحتیها و شکستها دامنگیر تو می شود از ناحیه خود تو است ))!(ما اصابک من حسنة فمن الله و ما اصابک من سیئة فمن نفسک ).
امام خمینی با استناد به آیه
(ما اَصابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما اَصابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ) معتقد است تمام کمالات به خداوند باز می‌گردد و تعیین و تقید فعل به دارنده فعل استناد داده می‌شود. بنابراین با اینکه اثر فعل هر فاعلی به خداوند متعال و به خود آن دارنده فعل منسوب است، ولی خیرها و خوبی‌ها و کمالات به خداوند منسوب است و نقصان و
شرور و بدیها به دارنده فعل استناد داده می‌شود.
به اعتقاد امام خمینی عارف و موحد آنچه از خداست به او نسبت می‌دهد و آنچه نسبت به خود است به خود نسبت می‌دهد. ایشان با استناد به آیه
(ما اَصابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ) شرور و فتنه‌ها را از عدم می‌داند از این رو مرد
موحّد آن است که کمالات و خیرات را از آنِ اشعه وجودی و شرور را از عدم بداند.
در نظر امام خمینی وجود منبع
خیر و ماهیات منبع شرور هستند، بنابراین خیر هر شیء به وجودش برمی‌گردد؛ اما شر که در مقابل خیر است به ماهیت اشیاء برمی‌گردد.
امام خمینی در نظر نهایی خویش ضمن اینکه کاربرد واژه «شرّ» را عام دانسته و مطلق نقص و کاستی را در آن داخل می‌داند، دراین‌باره معتقد است که نقص هیچ موجودی به وجود و یا فیضی که از هستی دریافت داشته باشد، باز نمی‌گردد؛ بلکه به شیئیت ماهوی و به جهت محدودیت آن بازگشت می‌نماید. بنابراین
ماهیات منشا احکام کثرت، نقایص و سیئات‌اند؛ به‌گونه‌ای که همه شرور و بدیها به ماهیات برمی‌گردد؛ زیرا شرور، سیئه، آفات از لوازم ماهیات هستند.
ولقد ارسلنا الی ثمود اخاهم صــلحـا ان اعبدوا الله فاذا هم فریقان یختصمون• قالوا اطیرنا بک وبمن معک قال طـئرکم عند الله بل انتم قوم تفتنون.ما به سوی «
ثمود »، برادرشان «
صالح » را فرستادیم که: خدای یگانه را بپرستید! امّا آنان به دو گروه تقسیم شدند که به
مخاصمه پرداختند. •آنها گفتند: «ما تو را و کسانی که با تو هستند به فال بد گرفتیم!» (صالح) گفت: «فال (نیک و) بد شما نزد خداست (و همه مقدّرات به قدرت او تعیین می‌گردد)؛ بلکه شما گروهی هستید فریب‌خورده!
.
قالوا انا
تطیرنا بکم... • قالوا طـئرکم معکم ائن ذکرتم بل انتم قوم مسرفون.آنان گفتند: «ما شما را به فال بد گرفته‌ایم (و وجود شما را شوم می‌دانیم)، و اگر (از این سخنان) دست برندارید شما را
سنگسار خواهیم کرد و شکنجه دردناکی از ما به شما خواهد رسید! •(
رسولان ) گفتند: «شومی شما از خودتان است اگر درست بیندیشید، بلکه شما گروهی
اسرافکارید !» («طائرکم معکم» یعنی آنچه سزاوار فال بد زدن و منشا بدبختی دانستن است با خود شماست که اعراض شما از حق و در آمدن شما به
شرک می‌باشد.)
.و به هر حال اینکه فرمود: ((طائرکم معکم (( ظاهر معنایش این است که : آن چیزى که جا دارد با آن فال بد بزنید آن چیزى است که با خودتان هست ، و آن عبارت است از حالت اعراضى که از
حق دارید و نمى خواهید حق را که همان
توحید است بپذیرید، و اینکه به سوى باطل یعنى شرک تمایل و اقبال دارید.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۱۷۵، برگرفته از مقاله «رد تطیر » •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
