ربی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
گوسفندی را که تازه متولد شده رُبّى می گویند و از آن در باب
زکات سخن گفتهاند.
گوسفند تازه زاییده را رُبّی گویند.برخى اهل لغت، ربّى را به گوسفندى که براى استفاده از شیرش تربیت مىشود معناکردهاند؛
کلمات
اهل لغت نسبت به مدت زمان پس از
زاییدن مختلف است. بیست روز و دو ماه از جمله اقوال است.
معروف و مشهور میان
فقها و نیز
لغویان، تعریف رُبّى به گوسفند تازه
بچه به
دنیا آورده است.
برخى آن را به
أنعام ثلاثه (گوسفند،
گاو و
شتر) تعمیم دادهاند.
برخى
فقها آن را به حیوانى که متكفل تربیت دو
فرزند خویش است، تفسیر نمودهاند.
مشهور میان فقها اطلاق ربّى بر گوسفند تازه زاییده تا پانزده روز است؛
هرچند بسیارى، قول تا پنجاه روز را نیز نقل کرده اند؛ لیكن قائلى براى آن شناخته نشده است.
در
زکات ، ربّى جزو
نصاب به شمار مىرود؛ بدین معناکه
حد نصاب با آن کامل مىشود؛
هرچند برخى، قول بهعدم احتساب آن را در
نصاب بعید ندانسته اند.
گرفتن ربّى به عنوان زكات توسط زكات گیرنده، بدون رضایت
مالک جایز نیست. در اینكه با
رضایت مالك، جایز است و کفایت مىكند یا نه، اختلاف است. البته اگر همه نصاب ربّى باشد،کفایت مىكند؛
هرچند برخى در این صورت نیز گفتهاند: اقرب الزام مالك به پرداخت
قیمت آن است.
رُبّی گوسفندی است که زاییده است و بیش از پانزده روز از زایمان او نمیگذرد.
حیوان مریض (به عنوان زکات) از نصاب حیوانهای سالم و حیوان پیر (به عنوان زکات) از نصاب جوانها و حیوان معیوب از نصاب صحیح گرفته نمیشود اگر چه جزء نصاب شمرده شود. اما اگر تمام نصاب مریض باشند و مرض همه آنها یکی باشد (مالک) تکلیف نمیشود که حیوان صحیحی بخرد و دادن یکی از همین مریضها کفایت میکند. و اگر بعضی سالم و بعضی مریض باشند احتیاط (واجب) اگر اقوی نباشد، آن است که - بدون ملاحظه کردن نسبت مریض و صحیح - حیوان متوسط و صحیح بدهد. و همچنین (برای زکات) رُبّی - و آن گوسفندی است که زاییده است و بیش از پانزده روز از زایمان او نمیگذرد - گرفته نمیشود، اگرچه مالک آن را بدهد مگر زمانی که تمام گوسفندهای نصاب اینچنین باشند. و همچنین اکوله - و آن گوسفند فربه و پرواری است که برای خوردن آماده شده و گوسفند نری که برای تولید مثل گله لازم است (برای زکات) گرفته نمیشود؛ بلکه بنابر اقوی آنها جزء نصاب شمرده نمیشوند اگرچه احتیاط (مستحب) شمارش آنها است.
گوسفندی که برای زکات گوسفند و شتر و جبران زکات شتر، گرفته میشود اگر
میش باشد باید یک سال کامل داشته و داخل سال دوم شده باشد و اگر بز باشد باید داخل سال سوم شده باشد و این کمترین حدی است که از گوسفند اراده میشود، و گوسفند نر از ماده کفایت میکند و برعکس، و بز از
میش کفایت میکند و برعکس، چون آنها در باب زکات یک جنس حساب میشوند؛ مانند
گاو و گاومیش، و شتر عربی و غیر عربی (که در باب زکات یک جنس به حساب میآیند).
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۵۷-۵۸. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی