رَبّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَبّ (به فتح راء و تشدید باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای تربيت كردن،
رئیس، مطاع،
مالک، صاحب (رفيق)،
مربّی و مصلح است.
رَبّ به معنای تربيت كردن است.
«
ربَّ الصبيَّ رَبّاً: ربَّاهُ حتى ادرك»
اطلاق آن بر
فاعل به معنى مربّى به طور استعاره است و نيز به معنى: رئيس، مطاع، مالک، صاحب (رفيق)، مربّى و مصلح آيد.
اين كلمه به طور مطلق فقط بر
خدا اطلاق مى‌شود، در ديگران بايد مقيد باشد مانند: ربّ الدار، ربّ العقار و... «
ربّ» به معنى مربّى از
اسماء حسنی است و مقام ربوبيّت خدا را مى‌رساند.
جمع آن
اَرباب آيد.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) به آنكه
بیت المال را دزديده و به
مکّه برده بود مى‌نويسد:
«وَ أُقْسِمُ بِاللهِ رَبِّ الْعالَمينَ ما يَسُرُّني أَنَّ ما أَخَذْتَهُ مِنْ أَمْوالِهِمْ حَلالٌ لي، أَتْرُكُهُ ميراثاً لِمَنْ بَعْدي.» «به
اللّه رب العالمين
قسم آنچه از اموال مردم دزديده‌اى اگر مال
حلال من بود، شادم نمى‌كرد كه براى بعد از خود
ارث بگذارم.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«وَ ايْمُ اللهِ لَتَجِدُنَّ بَني أُمَيَّةَ لَكُمْ أَرْبابَ سوْء بَعْدي.» «به خدا بعد از من
بنی‌امیّه را حاكمان بدى خواهيد يافت.»
«ربّانى» ربّان وصف است.
مثل عطشان و سكران به معنى
مربّى. امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
««النّاسُ ثَلاثَةٌ: فَعالِمٌ رَبّانيٌّ، وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبيلِ نَجاة، وَ هَمَجٌ رَعاعٌ، أَتْباعُ كُلِّ ناعِق.» «مردم سه گروه‌اند عالم تربيت كننده و متعلّم بر راه نجات و احمقانى كه از هر داعى
باطل اطاعت كنند.»
مواردی از این مادّه در نهج البلاغه به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ربّ»، ص۴۲۶-۴۲۵.
