ربوبیت در تنزیه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن به یکى از افکار خرافى مشرکان
اشاره کرده، پایه
منطق و
تفکر آنها را به این وسیله روشن مى‌سازد و آن این است که بسیارى از آنها معتقد بودند که فرشتگان دختران خدا هستند؛ در حالى که خودشان از شنیدن نام
دختر، ننگ و عار داشتند و تولد او را در خانه خود مایه بدبختى و سرشکستگى مى‌پنداشتند!
منزه بودن خدا، مقتضای
ربوبیت اوست:
«افاصفـکم ربکم بالبنین واتخذ من الملـئکة
انـثـا انکم لتقولون قولا عظیمـا»؛
«آيا پروردگارتان
فرزندان پسر را مخصوص شما ساخته، و خودش دخترانى از
فرشتگان برگزيده است؟! شما سخن بزرگ (و بسيار زشتى) مى‌گوييد!».
کلمه (اصفاء) به معنای
اخلاص است. در
مجمع البیان گفته است: وقتی می‌گویی (اصفیت فلانا بالشّی‌ء) معنایش این است که من فلانی را نسبت به فلان چیز مقدم بر خود داشتم).
این
آیه خطاب به آن دسته از
مشرکین است که می‌گفتند: ملائکه
دختران خدا هستند، و یا بعضی از
ملائکه دختران اویند، استفهامی که در آن شده،
استفهام انکاری است، و اگر به جای (بنات - دختران) کلمه (
اناث -
زنان) را آورد، از این جهت بود که ایشان جنس
زن را پست می‌دانستند؛ و معنای آیه این است که وقتی
خدای سبحان پروردگار شما باشد، و پروردگار دیگری نداشته باشید و او همان کسی باشد که اختیاردار هر چیزی است، آن وقت آیا جا دارد که بگویید شما را بر خودش مقدم داشته و به شما پسر داده و از جنس اولاد، جز دختران نصیب خود نکرده است؟! و ملائکه را که به خیال شما از جنس زنان‌اند به خود
اختصاص داده؟ راستی حرف بزرگی می‌زنید که تبعات و آثار سوء آن بسیار بزرگ است.
خداوند متعال از هرگونه شریک داشتنی منزه است و این اقتضای
ربوبیت اوست:
«یهدی الی الرشد فـامنا به ولن نشرک بربنا احدا • وانه تعــلی جد ربنا ما اتخذ صـحبة ولا ولدا»؛
«كه به
راه راست هدایت مى‌كند، پس ما به آن
ایمان آورده‌ايم و هرگز كسى را شريک پروردگارمان قرار نمى‌دهيم! • و اين‌كه بلند است مقام با عظمت پروردگار ما، و او هرگز براى خود همسر و
فرزندى انتخاب نكرده است!».
و کلمه (
رشد) به معنای رسیدن به واقع در هر نظریه است، که خلاف آن یعنی به خطا رفتن از واقع را (غی) می‌گویند. (هدایت
قرآن به سوی رشد) همان
دعوت اوست به سوی عقاید
حق و اعمالی که عاملش را به
سعادت واقعی می‌رساند.
جمله (فَامَنَّا بِهِ) از ایمان
جنیان به قرآن و تصدیق آن به اینکه حق است
خبر می‌دهد، و جمله (و لن نشرک بربنا احدا)، ایمانشان به قرآن را تأکید می‌کند و می‌فهماند که ایمان جنیان به قرآن همان ایمان به خدایی است که قرآن را نازل کرده، در نتیجه رب ایشان هم همان خداست، و ایمانشان به خدای تعالی ایمان توحیدی است؛ یعنی احدی را ابدا شریک خدا نمی‌گیرند.
وَ أَنَّهُ تَعَلی جَدُّ رَبِّنَا مَا اتخَذَ صحِبَةً وَ لا وَلَداً
مفسرین کلمه (جد) را به عظمت و بعضی به بهره معنا کرده‌اند. و آیه شریفه در معنای تأکیدی است برای جمله (و لن نشرک بربنا احدا).
جن هم مانند
انس مؤمن و
کافر دارند، بعضى صالح و بعضى دیگر فاسدند. از
کلام خدای تعالی استفاده مى‌شود که ابلیس از
طایفه جن بوده، و داراى
فرزندان و قبیله‌اى است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ربوبیت در تنزیه».
