رابطه علیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رابطه علیت، از
اصطلاحات علم منطق بوده
و يکي از انواع
علاقه ميان
مقدم و تالی در
قضیه شرطیه متصله لزومیه می‌باشد.
رابطه علیت، از
اصطلاحات علم منطق بوده
و يکي از انواع
علاقه ميان
مقدم و تالی در
قضیه شرطیه متصله لزومیه می‌باشد.
قضيه شرطيه متصله به حسب نوع لزوم
و مصاحبت، به متصله لزوميه
و متصله اتفاقيه تقسيم مى‌شود.
«متصله لزوميه»، قضيه‌اى است که ميان دو طرف (مقدم
و تالى) ، اتصال
و لزوم حقيقى
و پيوستگى واقعى وجود دارد. اين لزوم از
علقه و ارتباط ميان دو طرف
قضیه ناشى شده است. همين
علاقه سبب مى‌شود که هر کدام مستلزم ديگرى باشد
و بين آن دو،
ملازمه عقلیه وجود داشته باشد؛
مانند: هر گاه کسى حصبه داشته باشد تب‌دار است.
علاقه‌اى که
سبب لزوم ميان مقدم
و تالى مى‌شود به دو صورت است:
علاقه و رابطه عليت؛ اين نوع
علاقه و رابطه بر سه قسم است:
۱. مقدّم،
علت تالى باشد. بديهى است که با وجود علت،
معلول هم موجود است
و تخلف معلول از علت تامه ممتنع است.
۲. مقدم، معلول
و تالى، علت آن باشد. بى‌گمان علت
و معلول ملازمه دارند
و هر کجا معلول باشد علت هم هست، چون معلول بدون علت تامه موجود نمى‌شود.
۳. مقدم
و تالى نسبت به هم علت
و معلول نيستند، بلکه هر دو معلول علت ثالثي‌اند
و معلول‌هاى علت واحد، متلازم در وجودند
و هر گاه يکى باشد ديگرى هم هست.
علاقه تضايف؛ يعنى مقدم
و تالى از متضايفان‌اند
و تعقل يکى از آن‌ها بدون ديگرى امکان ندارد، همان‌گونه که تحقق خارجى يکى بدون ديگرى هم ممکن نيست.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه علیت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹.
